محمدکاظم مزینانی، نویسنده و منقد ادبی، در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم، به وضعیت و روند ادبیات در سال 91 اشاره میکند و میگوید: ریتم و روندی که سالها است بر ادبیات ما حاکم شده، همان فرازو فرودهای همیشگی است و کمتر ما شاهد معجزه و اتفاق خارقالعاده هستیم. در سال 91 هم مانند سالهای گذشته ـ کمی بیشتر یا کمتر ـ با معجزهای در تعداد رمانها و داستانهایی که حرفی برای گفتن داشته باشند، شاهد نیستیم. بیشتر بارقهها و درخششهای لحظهای هستیم که تبدیل به یک جریان و روند نمیشوند.
نمی دانم برای نمایشگاه آینده چه اتفاقی میافتد!
او ادامه میدهد: امسال یک ویژگی خاص داشت و آن این بود که مشکلات اقتصادیای که بر جامعه ادبی و نشر ما تحمیل شد، سال وحشتناکی را برای ما رقم زد. قرارداد کتابهای زیادی بسته شد، اما هنوز چاپ آن مشخص نیست. کتابهایی که برای نوشتن آن زحمت کشیده شده و نویسنده و ناشر برای فروش آن حساب باز کردهاند، آینده مشخصی ندارند و هنوز هم معلوم نیست کی به چاپ میرسند و اگر هم منتشر شوند با چه قیمتی خواهند بود.
مزینانی به متضرر شدن ناشران در سال 91 اشاره میکند و میافزاید: این مشکلات بیشتر برای ناشران خصوصیای بود که به دنبال دخل و خرج خود هستند. البته ناشران دولتی هم تا حدودی با این مشکل مواجه بودند. به عنوان نمونه، انتشارات سوره مهر هم مجبور شد به دلیل گرانی کاغذ، چاپ بسیاری از آثار خود را به تعویق بیاندازد. با وجود این نمیدانم که برای نمایشگاه امسال چه اتفاقی رخ خواهد داد. فکر نمیکنم در نمایشگاه رمانی که برای نخستینبار چاپ شده باشد و حرفی برای گفتن داشته باشد، پیدا کنیم. به نظرم امسال سال مأیوسکنندهای برای حوزه کتاب بود.
کتاب در سبد خانوار ما جایی ندارد
نویسنده «شاه بیشین» در پاسخ به این پرسش که وضعیت نامطلوب ادبیات منحصر به همین سال نیست و ما چندسالی است که با رکود ادبیات داستانی به ویژه با موضوعات دینی و ارزشی روبرو هستیم، میگوید: درست است، ادبیات ارزشی و متعهد در چند سال اخیر نسبت به دیگر جریانهای ادبی کشور رشد قابل قبولی را نداشته است. ادبیات چکیده و نتیجه جامعه فرهنگی و اخلاقی هر جامعه است، وقتی ما در سالهای اخیر شاهد فروپاشی اخلاقی در جامعه و ساختارشکنیهای متعدد در حوزه اخلاقی هستیم، نباید انتظار داشته باشیم که دغدغه رماننویس ما بازتاب این مسائل باشد. از طرف دیگر، مشکلات اقتصادی در سالهای اخیر سبب شده است تا کتاب در سبد خانوار ما نباشد و در دستههای بعدی اولویتهای هر خانواده قرار گیرد، همین امر سبب میشود تا آثاری که حرفی برای گفتن در این حزوه داشته باشد، نوشته نشود.
مزینانی به نوشتن در سالهای جنگ اشاره میکند و ادامه میدهد: در همان سالها هم با این مشکلات به شکل نامحسوستری روبرو بودیم. مثلاً ما آن هنگام هم وضعیت مالی بد و ضعیف بود، اما دستمزد نویسندگان و شاعران پرداخت میشد. اگر سایه تحریمها هم از کشور ما برداشته شود، به جایی میرسیم که میتوانیم باز همان ادبیات اخلاقمدارانه را پیگیری کنیم.
50 سطر از «شاه بیشین» حذف شد
از او درباره مهمترین و بدترین اتفاقی که در سال جاری رخ داده میپرسم. میگوید: ممیزی مشکل نویسندگان امسال بود که حتی برخی از آثاری که در حوزه انقلاب و دفاع مقدس هم نوشته شد، از این ماجرا دور نشده است. مثلاً خود کتاب «شاه بیشین» که با موضوع انقلاب اسلامی و در احوالات محمدرضا شاه نوشته شد، از این ممیزی نرست و حدود 50 سطر آن که به روابط شخصی شاه بازمیگشت، پاک شد.
«قیدار» کتاب خوبی بود
او درباره بهترین اثری که در سال جاری خوانده است، میافزاید: یادم نمیآید که از کدام کتاب یاد کنم. همانطور که گفتم، آثاری که برای امسال چاپ شدند، همگی یا ضعیف بودند یا تنها بارقهای بودند و پیگیری نشدند. به نظرم کتاب «قیدار» اثر رضا امیرخانی، کار خوبی بود که امسال چاپ شد، اما به نظرم از دیگر آثار امیرخانی ضعیفتر بود.
جشنواره داستان انقلاب، یک گام جلوتر رفت
مزینانی به سال آینده و وضعیت جشنوارهها اشاره میکند و ادامه میدهد: من امسال داور چند جشنواره بودم. به نظرم جشنواره داستان انقلاب که پنجمین دورهاش در این سال طی شد و من داور یکی از بخشهای آن بودم، نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری را پشت سر گذاشته است؛ هم از نظر تعداد عناوین و هم از نظر کیفی. البته به نظرم رمانهای این دوره جشنواره نسبت به داستان کوتاه آن وضعیت بهتری داشت. علاوه بر این، حرکت جشنواره به سمت شهرستانها از دیگر نقاط مثبت آن بود.
این نویسنده در پایان سال خوبی را برای حوزه ادبیات و نشر آرزو میکند و یادآور میشود: امیدوارم در سال آینده ناشران دولتی که آثار متعددی را منتشر میکنند، به محتوای آن هم فکر کنند و با چاپ آثار با محتوای غیر ضروری، توازن طبیعی بازار را به هم نزنند و بگذارند دیگر آثار هم کنار کتابهایی که از سوی آنها منتشر میشود، نفس بکشند.
انتهای پیام/