جلالالدین کزازی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، است. اگرچه کزازی در کارنامه فعالیتهای خود پژوهشهای متعددی در خصوص حوزه شعر کلاسیک دارد، اما عمده فعالیتهای او معطوف به فردوسی و شاهنامهپژوهی میشود. مجموعه 9 جلدی «نامه باستان» نمونهای از فعالیتهای او در شرح شاهنامه است که به عنوان یکی از منابع متقن پژوهشی در دانشگاهها استفاده میشود.
کزازی به تازگی اثری با عنوان «فرزند ایران» را از سوی نشر معین به چاپ رسانده است که در آن داستان زندگی فردوسی را با زبان و دیدی جدید روایت میکند. این اولین تجربه داستاننویسی اوست که با همان زبان فارسی سره که کزازی به سخن گفتن با آن مشهور است، به رشته تحریر در آمده است. کزازی در این داستان زندگی فردوسی به عنوان نامدارترین شاعر ملی ایران را برای مخاطب روایت میکند و سعی دارد تا با استفاده از زاویه دید جدید، بر جذابیت و شیرینی روایت بیافزاید. او معتقد است شعر ملی در سراسر تاریخ ایران وجود داشته است، اما در طی سالهای اخیر بعد از وقوع جنگ تحمیلی فراز داشته و از نظر کمی در سطح قابل توجهی است.
وی در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، به جدیدترین اثر خود با عنوان «فرزند ایران» اشاره میکند و میگوید: «فرزند ایران»، داستانی است بلند که من آن را بر پایه درگذشت فردوسی نوشتهام. نخستین کتابی است که در این زمینه در پیکره داستانی بلند به زبان پارسی نوشته شده است. نویسندهای در تاجیکستان چندی پیش داستانی در اینباره نوشته بود، اما زندگانی فردوسی را از آغاز تا انجام در برنداشت.
وی به منابع استفاده شده برای نگارش این اثر اشاره میکند و میافزاید: من در «فرزند ایران» پایه کار را بر سه بنیاد نهادهام؛ نخست هر آنچه فردوسی در شاهنامه درباره خود آورده است. این بخش بسیار اندک است و از چندین بیت در نمیگذرد، اما پیکره داستان را همین گفتههای استاد درباره زندگانی خویش میسازد. داستان برگرد این گفتهها در میتند و میگسترد. آبشخور دیگر در نگارش این داستان افسانههایی است که از دیرزمان درباره فردوسی بر زبانها روان بوده است در کتابهای کهن مانند «تاریخ سیستان» و «چهارمقاله» آورده شده است که از این افسانهها هم من به گستردگی بهره بردهام. سومین آبشخور و بنیاد، بخشهایی است که من خود پنداشتهام و بر داستان افزودهام تا داستان از دید داستانشناختی پیکرهای سخته و استوار بیابد.
این استاد دانشگاه در ادامه به زبان این اثر اشاره میکند و ادامه میدهد: زبانی که من در «فرزند ایران» به کار گرفتهام، همچنان زبانی است نوآیین همساز و هماهنگ با زمینه داستان و شکوه و شگرفی و والایی و ارجمندی فردوسی و شاهنامه. زبانی که من کوشیدهام روشن و روان باشد، خواننده در خواندن داستان به درنگ و دشواری دچار نیاید، اما در همان هنگام زبانی هنری، زیباشناختی و شورانگیز باشد. هر چند پیوستن این دو ویژگی با یکدیگر کاری خرد و آسان نیست.
کزازی با بیان اینکه خوشبختانه از مهر یزدان این کتاب پس از پنج هفته که از نشر آن گذشت، نایافت شد به گونهای که ناشر هماکنون چاپی دیگر از آن را فراهم میآورد، به نوع روایت اثر اشاره میکند و میافزاید: بخشی از داستان از زبان فردوسی است، داستان از جایی آغاز میگیرد که استاد به دربار سلطان محمود رفته است تا شاهنامه را به او پیشکش بدارد، هنگامی که در تالار کاخ چشم به راه آمدن محمود است، به گذشته خویش میاندیشد. این گذشته در یاد و نهاد او جان میگیرد، آن را با خویش بازمیگوید. نیمه بیشینه داستان این یادکرد گذشته است که از زبان استاد بازگفته میشود. بخش دیگر داستان، از زبان نویسنده است. به سخن دیگر از نخست کس به سوم کس دیگرگون میشود، شیوه بازگفت داستان.
وی به سرودههای ملی د رتاریخ ادبیات فارسی اشاره میکند و میگوید: این گونه از سرودهها همواره در سخن پارسی رواج داشته است، روزگاری با گسترش بسیار روزگاری با گسترش کمتر. بسته به دگرگونیهایی که در تاریخ و جامعه ایران پیش میآمده و روی میزده است. در این سالیان هم در طی نبردی که با عراق درگرفت(دفاع مقدس) این گونه از سروده با رویکردی بیشتر همراه شد؛ هم از سوی سخنوران و هم از سوی سخندوستان که خود این را باید بررسید از دید تاریخ ادب و سرگذشت سرودههای میهنی در این چند سال.
کزازی در پایان به کیفیت سرودههای دفاع مقدس به عنوان یکی از گونههای شعر ملی میهنی اشاره میکند و میافزاید: به هر روی مانند هر گونه ادبی هنری شیب و فرازهایی داشته است، از دید پیکره و پیام دیگرگونیهایی یافته است. کسی میباید در روزگاری این زمینه را به شایستگی در پژوهشی سنجیده و درازدامان و یا در پایاننامهای دانشگاهی بکاود.
این نویسنده همچنین در پایان از انتشار جدیدترین اثرش با محوریت زندگی کوروش خبر می دهد و میگوید: کتابی را که من در این چند هفته پیش مینوشتم دیروز به پایان آوردم. این کتاب دومین داستان بلند است که برنهاده شده بود که نوشته بشود و به چاپ برسد. این داستان به فرزند ایران میماند. از دید پیکره و ساختار با آن سنجیدنی است. من در این داستان که «پدر ایران» یا «شهریار روشنایی و داد» نام خواهد گرفت، داستان کوروش، شهریار نامدار هخامنشی، را نوشتهام. من در این کتاب پایه کار را بر سه بنیاد نهادهام: نخست آبشخور پیکره داستان را رخدادهای تاریخی می سازد، اما آبشخورهای دیگر در نوشتن داستان افسانههایی است که درباره کوروش گسترش و روایی داشته است، پارهای از آنها را هردوت در کتاب خویش بازآورده است. بخش سومین همان است که من چونان نویسنده داستان پنداشتهام و بر داستان یا بر آن دو بخش دیگر افزودهام. زبان داستان هم همان زبانی است که در فرزند ایران به کار گرفته شده است. این کتاب را هم انتشارات معین چاپ خواهد کرد.
انتهای پیام/ی17