به گزارش گروه "رسانههای دیگر" خبرگزاری تسنیم، تهران امروز نوشت؛ ملانصرالدین به عنوان یک ضد قهرمان طنز و لطیفهگویی و حاضرجوابی شهرتی هشتصد ساله دارد.او شیرین گفتار، نرم خوی، مهربان و صبور است.حماسهسرایی نمیکند، حرفهای قلنبه سلنبه نمیزند و در نزد ما ایرانیها آن قدر آشنا و خودمانی و نزدیک به نظر میرسد که گاهی تصور میکنیم در میان ما زندگی میکند.
فرق عمده او با ما شهروندان دهه90 خورشیدی در این است که او بر مرکبی چون الاغ صبور و وفادارش سوار است که به راستی تنها موجودی است که به او دروغ نمیگوید و هماره در خدمت او و خانواده قرار دارد تا جاییکه گرسنگی را نیز تحمل میکند و ملا برای فریبش عینک سبز رنگی سر چشمانش میزند که کاه را یونجه ببیند.ولی ما که امروزه مرکبی چون اتومبیل زیر پا داریم، برده خودرو خود هستیم و گوش به فرمان و بنده او که باید چندین برابر ساکنان کشورهای همسایه خرج خرید بنزین و روغن آن بکنیم.
حکایتهای خواجه نصرالدین حال و هوای ایرانی دارد؛ ایران بزرگی که از جیحون تا انطاکیه درازا داشته است.حکایتهای نصرالدین شبیه مینیاتورهای ایرانی است که دنباله سنگ نقشهای تخت جمشید و طاق بستان و نیشابورند، دنباله طاقهای قوسی و گنبدهای ایرانیاند.خانه ملانصرالدین، چشمه و قنات محلهاش، خانوادهاش، اصطبل خر و قاطرش، مزرعهاش، همه و همه، قصه نزدیک و آشنایی در فرهنگ ماست.همه کارهای خواجه ایرانی مابانه است.اگر مسقط الرأس و زادگاه و محل نشو و نمای نصرالدین را شهر بخارا بدانیم، کدام شهر ایرانیتر از بخارا که نرشخی مولف تاریخ بخارا، با آن شرح و بسطی که میدهد، ایرانی بودنش را ثابت میکند؟
**ملانصرالدین شکل و ظاهر ایرانی دارد
ملانصرالدین، اصلیتی ایرانی و شکل و ظاهر ایرانی دارد.آدم وقتی تصاویر ملا را میبیند، نظایر او رادر ایران، چه در شهر و چه در روستا حتی در دهه90 خورشیدی زیاد مشاهده میکند: شوخ، عمیق و متلکپران که گاهی خود را عمدا به ساده لوحی میزند.
اینها گوشههایی از کتاب «ملانصرالدین شوخترین هوشمند ایرانی» با تحقیق، پژوهش و گردآوری شهریار ماکان تخلص برگزیده خسرو معتضد مورخ معاصر است.پیش از این نیز داستانهای ملانصرالدین به صورت گزینشی از سوی ناشران منتشر میشد، اما این اولین بار است که همه داستانهایی که به ملانصرالدین منتسب است با مقدمه و شرحی بر این شخصیت جمعآوری شده است. کتاب «ملانصرالدین شوخترین هوشمند ایرانی»، مقالهای از «عباس اقبال آشتیانی» درباره ایرانی بودن ملانصرالدین در بر دارد و این مجموعه 170 حکایت از حکایتهای این طنزپرداز تاریخی است که معتضد حدود 10 حکایت آن را به نوول برگردانده و بازنویسی کرده است.تصویر ساز این کتاب «حسین رحیمخانی» است که در لا به لای حکایات کاریکاتورهایی از ملا را به تصویر کشیده است.
**از کودکی با ملانصرالدین آشنا شدم
خسرو معتضد در گفتوگو با تهران امروز دلایل پرداختن به موضوع ملانصرالدین را تلاش برای احیای وی در ادبیات عامیانه برمی شمرد و میافزاید: «شش ساله بودم که پدرم کتابچه مصور ملانصرالدین دوبله و ترجمه شده به فارسی را به من هدیه داد.کتابچهای بود مجله مانند، چاپ رنگی روی و پشت جلد با تصاویر یک رنگ و چند صفحه دورنگ به نام داستانهای ملانصرالدین و این برای نخستین بار بود که با چهره جالب و تماشایی ملانصرالدین آشنا شدم.» وی در ادامه از جفاهایی که بر واژه «ملا» رفته است میگوید و ادامه میدهد: «در سالهای پیش شما کلمه ملا نمیتوانستی بگویی یا بنویسی.چرا که آن را توهین میدانستند، اساسا شناختی از واژه ملا نبود.ملا در گذشته یعنی فرهیخته، درس خوانده، هوشمند.یعنی فیلسوف، لیسانس، فوق لیسانس و شخصی که سروکارش با کتاب است.اما امروزه وضع مواجهه با این واژه بهتر شده.»
متاسفانه سالهاست کشورهای دور و نزدیک سعی دارند ملیت این شخصیت را به خود نسبت دهند و تلاش ترکها برای قلمداد کردن خواجه نصرالدین به عنوان یک ترک از سال 1951 /1330 هـ.ش از طریق مطبوعات ترکیه آغاز شد و جراید و مجلات ایران در همان زمان به این جعل هویت اعتراض کردند اما این اعتراض به جایی نرسید و اکنون ملانصرالدین نیز مانند جلال الدین محمد رومی دارای شناسنامه ترکی شده است.
**نصرالدین خصوصیات ترکها را ندارد
معتضد در این باره به تهران امروز میگوید: «امروز که میشنوم دولت همسایه عزیز، ملانصرالدین را از آن خودش معرفی میکند، سکوت را جایز نمیدانم.ملا ترک نیست، خصوصیات ترکان را ندارد و آن قدر صاحب ذوق و قریحه و قادر و سرشار است که دیوانی در وصف انواع اغذیه و اشربه میسراید.» این مورخ معاصر ادامه میدهد که بیش از 120 سال پیش نیز خانم مادام دیولافوا هنگامی که در سفرهای طولانی خود در ایران پای سخن یکی از نقادان مینشیند، از زبان او میشنود که ملانصرالدین در ایران سالهای پایانی قرن 19 میلادی در عصر ناصرالدین شاه همچنان در قید حیات است.در کاشان است، در یزد است، در اصفهان است و در رشت است...ملا از شهرهای مختلف ایران بزرگ سر در میآورد، اما هیچ جا نقطه و نشانهای از مهاجرت او به آسیای صغیر نمییابیم که بتوان برای او صبغه ترک عثمانی بودن قایل شویم.»
**ملانصرالدین نماد سازگاری ایرانی
این پژوهشگر تاریخ میافزاید: «ملانصرالدین نماد سازگاری ایرانی است وی وقتی دستش کوتاه است تسلیم میشود.بیانصافی است که گفته شود ملانصرالدین ترک بوده است، این هوشمند ایرانی از مفاخر کشور است.اصلیتی ایرانی و شکل و ظاهر ایرانی دارد.ملانصرالدین ترکها چهره آشنایی ندارد.حتی به رسم ترکهای قدیم سبیلش را میتراشد و ریش روی زنخ باقی میگذارد و ما باید برای حفظ این شخصیت به عنوان بخشی از ادبیات شفاهی ایران تلاش کنیم.»
معتضد در این اثر به این موضوع اشاره کرده که ملانصرالدین اهل ترکیه نیست و در فلات ایران دفن است، حتی ملانصرالدین از طرف یونسکو به رسمیت شناخته شده و قهرمان کشورهای فارسی زبان است.
وی همچنین یادآور میشود که داستانهایی درباره ملانصرالدین در کشورهای همسایه ما مشهور است.چند نویسنده روسی هم درباره ملانصرالدین نوشتهاند.در جایی دیگر از کتاب آمده است که این کشورها و دولتهایی که سعی میکنند ملانصرالدین را از خود معرفی کنند غافل از آنند که آن همه زیرکی و ظرافت طبع و خود را به تخر خر زدن و به ظاهر چشم از حقایق دوختن، آن همه تقیه و رویه کاری، با آن همه زرنگی با واقعیات تلخ روبه روشدن و خود را از مهلکه رهاندن و ساختن با نیک و بد تنها در خصلت و فضیلت ایرانی وجود دارد و شکیباییاش جوهره ایرانی را نشان میدهد.خسرو معتضد درباره منابع حکایات آورده شده در کتاب میگوید: «منابع، تمام داستانها در مورد ملانصرالدین است، کتابهایی که در ایران و در نشریات یونسکو، مجلات قدیمی، داستانهای قدیمی و سرمقالههایی که به ملانصرالدین اشاره داشته، چاپ شده است.» «ملانصرالدین شوخترین هوشمند ایرانی» در قطع رحلی با 384 صفحه مصور، در سالجاری از سوی انتشارات البرز منتشر شده است.
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر میشود.