به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، رئیس جمهور آمریکا چندی پیش به صورت رسمی تصمیم به خروج از برجام گرفت. با توجه به اتفاق جدیدی که در سرنوشت برجام صورت گرفته و ترامپ از آن خارج شده است این سؤال که این اتفاق برای اقتصاد کشور چه پیامدهایی به دنبال خود خواهد داشت با توجه به اینکه عزم جدی اقتصاد در 5 سال گذشته محدود به استفاده از ظرفیتهای برجام بوده است ذهن بسیاری از مردم را به خود جلب کرده است؛ در این رابطه با محمد رضا مهدیار اسماعیلی، استاد دانشگاه علامه طباطبائی گفت و گو کردیم:
وی با بیان اینکه ظرفیتهای اقتصادی برجام به طور عمده وابسته به آمریکا بود گفت: به همین سبب بود که در تصویب برجام تا زمانی که آمریکا به صحنه نیامده بود و در حین مذاکرات هسته ای تا زمانی که رضایت آمریکا جلب نشده بود نتوانستیم توافقی را امضا کنیم.
این استاد دانشگاه درباره چرایی این مطلب افزود: علتش این است که خاستگاه بسیاری از تحریمها آمریکا است و کشورمان با کشورهای اروپایی آنچنان مراوده اقتصادی بدون خواست آمریکا نتوانسته داشته باشد. کشورهای اروپایی نیز تا کنون بنا به هر دلیلی تا کنون نتوانسته اند بدون خواست آمریکا با ایران رابطه ی اقتصادی برقرار کنند و آمریکا با استفاده از اهرم دلار خود بر سایر کشورها حتی اروپایی تسلط اقتصادی دارد.
اسماعیلی افزود: به همین سبب بود که در دولت یازدهم واسطه گری کشورهای اروپایی تمام شد و در مقطعی مذاکرات هسته ای رو در رو شد؛ این نکته در دل خود گواه یک مطلب بسیار مهم است که در برجام دو بازیکن اصلی این بازی ایران و آمریکا بودند و کشورهای دیگر ذی نفعان درجه چندم بودند.
* منافع اقتصادی برجام منوط به حضور آمریکا در برجام بود
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بسیاری از امتیازات اعطا شده در برجام برای به دست آوردن رضایت آمریکا بود و تا زمانی که خود آمریکا رضایت نداده بود برجام امضا نشد گفت: بنابراین بسیاری از منافع اقتصادی برجام که برای آن امتیازات فروان داده شد منوط به اجرای برجام به وسیله آمریکا بود.
* حفظ اسم برجام برای آمادگی وضع شدیدترین تحریمها علیه ایران
وی با بیان اینکه علی رغم دادن امتیازات فروان منافع اقتصادی برجام هرگز به نحو کامل برای اقتصاد کشور فراهم نشد گفت: اگر چه آمریکا پیش از این اسم برجام را حفظ کرده اما عملا از برجام خارج شده بود اما اکنون تصمیم گرفته که رسما از آن خارج شود که این نشاندهنده این است آمریکا در این چند وقت با حفظ اسم برجام با شناسایی پیکر عریان اقتصاد کشور خود را برای وضع شدیدترین تحریمها آماده کرده است.
اسماعیلی با ابراز اینکه تحریمهایی آمریکا علیه ملت ایران وضع کرده که هرگز تعطیل نشده است گفت: به عنوان نمونه کاتسا یک نوع از تحریمهای آمریکا علیه ملت ایران است؛ طی این تحریم اگر فرد، شرکت یا دولتی با لیست بلند بالای سیاه ایرانی معامله کند مانند ایران تحریم میشود.
وی با بیان اینکه پایه تحریمهای ثابت آیسا، کاتسا و ارتباط کشورهای دیگر با ایران در لغو ویزای اشخاص معامله کننده با ایران در سابقه تعامل خود با آمریکا داریم که هرگز تعطیل نشده است گفت: دو عامل در برجام وجود داشت که فضا را برای اعمال شدیدترین تحریمها علیه کشور مهیا کرد؛ یکی با سوزاندن زمان برای جمهوری اسلامی در شکل دهی اقتصاد داخلی خود و دیگری فرصت سازی و فضاسازی برای آمریکا جهت کارشناسی شفاف تر نسبت به اقتصاد ایران.
* سخت شدن دور زدن تحریمها با نمایش عریان اقتصاد کشور در قالب قراردادهای بینالمللی همچون (FATF)
این کارشناس اقتصادی افزود: در چنین شرایطی شرایط تحریمی وضعیتی به مراتب بدتر از سال 91 را برای اقتصاد کشور به وجود می آورد چراکه به نقطه شدت یافتن تحریمها باز میگردیم؛ یک سری ساختارهایی در این چند سال برای دور زدن تحریمها به وجود آورده بودیم که طی چند سال گذشته با دلخوشی به برجام بر باد رفت یعنی بخشی از آن را به دست خود از بین بردیم و بخشی را با ظاهر عریانی که با قرارداد های مختلف همچون (FATF) از اقتصاد کشور در اختیار کشورهای متخاصم قرار دادیم به دست خود برای آنها قابل شناسایی کردیم.
اسماعیلی با تصریح به اینکه در چنین شرایطی با محدودیتهای جدی مواجه خواهیم بود گفت: این شرایط نه تنها در نرخ ارز کشور تأثیر گذار خواهد بود بلکه مراودات با کشورهای دیگر نیز تحت شعاع قرار خواهد گرفت چراکه فروش نفت آسیب میبیند.
وی در پاسخ به اینکه راهکارهای برون رفت از این وضعیت چیست گفت: در این رابطه اولین نکته این است که بپذیریم راههایی که در گذشته دنبال میشد اکنون امکانپذیر نیست. اکنون برای حل این مشکل باید به دنبال یک مسیرهایی متفاوت از گذشته باشیم.
این کارشناس اقتصادی با ابراز اینکه طی کردن مسیر جدید هزینه دارد گفت: مسیرهایی در گذشته برای دور زدن تحریمها وجود داشت که دولت آن را با دلخوشی نسبت به برجام معدوم کرد و اکنون باید به دنبال مسیرهای جدیدی باشد که آن هم نیاز به هزینه جدید و زمان دارد.
اسماعیلی تصریح کرد: در ابتدای مذاکرات مقام معظم رهبری برای اینکه بی اثر بودن تکیه کردن به خارج و بیتوجهی به ظرفیتهای داخلی را به ملت ایران نشان دهند با توافق به صورت مشروط موافقت کردند اما فرمودند که به آمریکا خوش بین نیستم و در این مقطع نیز فرمودند به اروپا خوش بین نیستم و این یعنی ارتباط با اروپا نیز برای ملت ایران نتیجهای به همراه نخواهد داشت.
این استاد دانشگاه با هشدار نسبت به فرصتسوزیها و عدم عبرت از گذشته گفت: به نظر من اکنون راهکاری جز بازگشت از مسیر اشتباه گذشته و انتخاب مسیر جدید راهی وجود ندارد.
* به ورطه نابودی انداختن اقتصاد کشور با سیاسیکاری و عدم پذیرش خطاهای گذشته
اسماعیلی با تصریح به اینکه اکنون زمان سیاسیکاری و اصرار بر راه رفته شده نیست و این لجبازی آفت اقتصاد کشور است که آن را به ورطه نابودی خواهد برد گفت: دولت باید عزم خود را جزم کند که از ظرفیتهای داخل استفاده کند.
این کارشناس اقتصادی با یادآوری غفلتهایی که در این چند سال از ظرفیتهای اقتصادی کشور شده است گفت: به عنوان نمونه در بخش صنایع کشور اکنون مشاهده میشود بسیاری از صنایعی که وابسته یا مستقیما به وسیله دولت اداره میشود بازدهی مناسب ندارند و زیانده هستند.
وی درباره ضرورت بهرهوری صنایع در کشور گفت: مجموع بودجه عمومی دولت در لایحه بودجه امسال که بسیار حرف و حدیث در رابطه با بالا بودن آن بود؛ حدود429 هزار میلیارد تومان بود در حالیکه در لایحه بودجه سهم شرکتهای دولتی 800 هزار میلیارد تومان است یعنی در واقع 800 هزار میلیارد تومان بودجه کشور را هزینه مواردی میکنیم که اصلا تناسبی با نتایج حاصل شده ندارد؛ و متاسفانه این رقم عظیم هیچگاه در قانون بودجه در مجلس مورد بررسی و کارشناسی و رای هم قرار نمی گیرد و عملا به حیات خلوت دولت برای تسویه برخی هزینه های غیر رسمی اش تبدیل شده است.
* زیانده بودن اکثر شرکتهای دولتی
اسماعیلی با هشدار به اینکه بسیاری از شرکتهای دولتی مبتنی بر سود و زیان یک بنگاه سالم اقتصادی مزیت طلب بنا نهاده نشده است گفت: کاملا بیقاعده و غیر اصولی در این شرکتها ریخت و پاش صورت میگیرد که اگر این موارد اصلاح شود بسیاری از عدم بهینهگیهایی که در اقتصاد کشور وجود دارد برطرف میشود.
وی افزود: اصلاح این شرکتها باعث پویایی شرکتهای خصوصی هم صنف شرکتهای داخلی نیز می شود. در این صورت شرکتهای خصوصی دارای مزیت میشوند و میتوانند در بازار بازی کنند و نقش خود را به نحو احسن انجام دهند.
این استاد دانشگاه با تذکر به نیاز کشور به رشد شرکتهای تولید کننده بخش خصوصی گفت: با رشد شرکتهای خصوصی تولید کننده و صادر کننده خرد ایرانی، تحریم ایران تقریبا محال خواهد بود.
* محال بودن تحریم ایران در صورت پویایی بخش خصوصی
اسماعیلی تصریح کرد: اگر فروش نفت را تحریم میکنند و یا اینکه نفت را میفروشیم و نمیتوانیم ما به ازای ارزی آن را وارد کنیم مشکل این است که نفت به عنوان یک شرکت دولتی به راحتی تحریم میشود اما اگر به جای یک شرکت ملی نفت 10 هزار بازرگان داشتیم که آنها جنس صادر میکردند و دلار وارد میکردند تحریم کشور امکان پذیر نبود. وی در مورد فروش نفت نیز تاکید کرد ایجاد پالایشگاههای کوچک مقیاس داخلی که قابل تاسیس با سرمایه های خصوصی داخلی هستند در شرایط فعلی بهترین راه برای مصرف نفت خام و تولید آن به فرآورده هایی است که مالک آن مردم هستند و علاوه بر این که جلوی واردات بسیاری از فرآورده های خارجی را می گیرد، تحریم پذیری به مراتب سخت تری نسبت به شرکت نفت و فروش نفت خام ایران دارد.
انتهای پیام/*