به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، مشکلاتی که کارگران مهاجر آسیای مرکزی برای روسیه ایجاد میکنند، مدتهاست که بسیاری را در روسیه به این فکر واداشته که آنها باید این کشور را ترک کنند، اما چالشهایی که همین افراد برای کشورهای خود ایجاد میکنند، توجه مشابهی را به خود جلب نکرده است.
بسیاری تصور میکنند که وجوه ارسالی کارگران مهاجر به کشورهایشان و تأثیرات مثبت مهاجرت بر مشکل جمعیت مازاد و بیکاری در آسیای مرکزی، کار مهاجران را برای مردم آسیای مرکزی و دولتهایشان به طور کلی مثبت جلوه میدهد.
با این حال، اگرچه کار مهاجران منافع متقابل واقعی برای روسیه و دولتهای آسیای مرکزی دارد، مهاجرت به خارج همچنین مشکلات جدی در آسیای مرکزی ایجاد میکند.
از دست دادن تعداد زیادی از مردان جوان در آسیای مرکزی به معنای حذف پدران نسل جوان است. با بازگشت بخش قابل توجهی از این مردان جوان به وطن، که عمدتاً به دلیل افزایش بیگانههراسی در روسیه صورت میگیرد، آنها با چشمانداز اجتماعی تغییر یافته و درآمدهای پایینتر مواجه خواهند شد. آنچه به عنوان یک سوپاپ اطمینان برای جمعیت مازاد و بیکاری در آسیای مرکزی آغاز شد، ممکن است با بازگشت مهاجران به خانه، به بروز ناآرامیهای اجتماعی منجر شود.
آسیای مرکزی تقریباً تنها منطقه جهان باقی مانده که رشد جمعیت آن همچنان از سطح جایگزینی فراتر میرود. کشورهای این منطقه، مهاجرت به خارج را به عنوان یک راهحل تلقی کرده و کم و بیش از اینکه فدراسیون روسیه مایل به پذیرش تعداد زیادی از آنها بوده، خشنود بودهاند.
مهاجرت به خارج نه تنها بیکاری و فشارهای اجتماعی را در آسیای مرکزی کاهش میدهد، بلکه جریان نقدی اضافی برای جمعیت و دولت از طریق وجوه ارسالی توسط شاغلان در خارج از کشور فراهم میکند.
از آنجا که آسیای مرکزی از این مزایا بهرهمند میشود، توجه نسبتاً کمی به مشکلات ناشی از مهاجرت به خارج و حتی کمتر به چگونگی تشدید این مشکلات در صورت بازگشت کارگران آسیای مرکزی شاغل در فدراسیون روسیه به خانه، شده است.
«شهرهای بدون مرد»: واقعیتی نگرانکننده در آسیای مرکزی
دولتهای آسیای مرکزی با بازگشت گسترده کارگران به خانه، توجه بیشتری به پیامدهای منفی مهاجرت به خارج نشان میدهند. محققان در آسیای مرکزی توجه خود را بر این موضوع متمرکز کردهاند که چگونه مهاجرت به خارج، «ساختار اجتماعی و اقتصادی منطقه» را از طریق حذف مردان جوان 18 تا 35 ساله که در غیر این صورت به تربیت فرزندان کمک میکردند، تغییر داده است.
این مردان هم به دلیل بیکاری بالا در کشورهای خود و هم به دلیل دستمزد بسیار بالاتر در فدراسیون روسیه، مهاجرت کردند. خروج مردان جوان از آسیای مرکزی به قدری شدید شده که مردم محلی از «شهرهای بدون مرد» و تغییرات اجتماعی ناشی از آن صحبت میکنند.
مقیاس مهاجرت به خارج عظیم است. در سال 2023، آخرین سالی که دادههای قابل مقایسه برای هر پنج کشور منطقه وجود دارد، تقریباً 10 میلیون کارگر آسیای مرکزی در خارج از کشور کار میکردند.
این رقم در تاجیکستان یک چهارم جمعیت شاغل، در قرقیزستان حدود 20 درصد و در ازبکستان 10 درصد بود. در سال 2022، کارگران مهاجر 14 میلیارد دلار وجوه انتقالی به کشورهای خود ارسال کردند که 30 درصد تولید ناخالص داخلی تاجیکستان، 25 درصد قرقیزستان و 10 درصد ازبکستان را تشکیل میداد.
برای مدتی، هجوم پول و نقش مشاغل خارج از کشور در کاهش بیکاری داخلی، مشکلات مهاجرت گسترده به خارج را پنهان کرده بود. با این حال، با بازگشت بیشتر مهاجران آسیای مرکزی به جای مهاجرت به خارج و کاهش وجوه انتقالی، مشکلات اجتماعی ناشی از مهاجرت به خارج بیش از پیش آشکار میشود.
آثار اجتماعی-اقتصادی: از رونق حوالههای ارزی تا فرسایش ساختار خانواده
در مناطق روستایی آسیای مرکزی، «سهم مردان 18 تا 35 ساله طی 15 سال گذشته 20 تا 30 درصد کاهش یافته است» و در برخی از مناطق تاجیکستان و قرقیزستان «تا 80 درصد از جمعیت مردان بالغ برای بخش بزرگی از سال غایب هستند».
این بدان معناست که در تاجیکستان، به طور بیسابقهای 40 درصد از خانوارها اکنون توسط زنان سرپرستی میشوند. وضعیت در چهار کشور دیگر تا حدی کمتر حاد است، اما افزایش خانوارهای سرپرست زن اکنون مشخصه کل منطقه است.
کارشناسان منطقهای معتقدند که «غیبت طولانی مدت مردان در حال از بین بردن ساختارهای خانوادگی است»، همانطور که از فروپاشی نقشهای جنسیتی سنتی در خانوادهها و افزایش چشمگیر طلاق مشهود است.
هنگامی که کارگران مهاجر به خانه بازمیگردند، بسیاری در کنار آمدن با پویاییهای جدید دچار مشکل میشوند که منجر به افزایش درگیریهای خانوادگی و خشونت خانگی میشود.
موج بازگشت مهاجران: فشارهای جدید و پتانسیل ناآرامیهای اجتماعی
تعداد کمتر مردان جوان در مناطق روستایی، «پتانسیل تغییرات اجتماعی» را کاهش میدهد، زیرا آنها معمولاً محرک اعتراضات و اصلاحات هستند. بنابراین، مهاجرت گسترده مردان جوان به خارج به رکود سیاسی کمک میکند و پس از بازگشت آنها، زمینه را برای درگیری بین کسانی که خواهان حاکمیت ساختارهای اجتماعی مردسالار هستند و کسانی که خواهان ادامه نقش رهبری زنان که در غیاب مردان خانواده به عهده گرفتهاند، فراهم میکند.
نیاز فوری به اصلاحات در آسیای مرکزی در مواجهه با کمبود منابع
بدون «اصلاحات سیستماتیک در اقتصاد، آموزش و سیاستهای اجتماعی» آسیای مرکزی، از دست دادن مردان جوان به دلیل مهاجرت کاری و مشکلات جداگانهای که با بازگشت آنها ایجاد میشود، «ثبات منطقه را تهدید خواهد کرد».
رسیدگی به چالشهایی که باعث مهاجرت به خارج میشوند برای هر دولتی دشوار است، بهویژه برای دولتهای تحت فشار و کممنابع آسیای مرکزی. بازگشت کارگران مهاجر به خانه، وجوه ارسالی به آسیای مرکزی از خارج را کاهش داده و نرخ بیکاری داخلی را افزایش میدهد، به این معنی که دولتها بعید است سرمایه لازم برای انجام اصلاحات ضروری را به موقع در اختیار داشته باشند.
اگر چنین وضعیتی پیش آید، مشکل «شهرهای بدون مرد» که برای بسیاری از ناظران خارجی ممکن است یک کنجکاوی جامعهشناختی به نظر برسد، احتمالاً در آینده نزدیک به کانون توجه تبدیل شده و منشأ چالشهایی بسیار بزرگتر از سایر تحولاتی خواهد شد که به طور منظم توجه بیشتری را به خود جلب میکنند.
انتهای پیام/