حجت الاسلام دکتر ابوالفضل ساجدی، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفتوگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، درباره دشمنشناسی از منظر دین و دانش گفت: برخلاف نگاهی که ما را به توهم و دشمنتراشی متهم میکند، دشمنشناسی جایگاهی ویژه دارد که هم تجربه تاریخی و هم جنگ و وقایع اخیر به روشنی آن را ثابت میکند. البته منظور از دشمنشناسی، نفی مشکلات و ضعفهای داخلی یا فرافکنی نیست.
وی با تأکید براینکه هم در حوزه دین و هم دانش نیازمند دشمنشناسی هستیم، افزود: آیه 118 آل عمران صریحا میفرماید اهل ایمان نباید به هرکسی اعتماد کنند و بدانند که دشمن در مبارزه فکری و فرهنگی با آنها، گامهای زیادی را آشکارا یا مخفیانه برمیدارند و درصدد اذیت و رنج کشیدنشان هستند بنابراین اگر غفلت کرده و تعقل نداشته باشند، میبازند. بر این اساس کسانی که دشمن را درست نمیشناسند و دستکم میگیرند، باید در عاقل بودن خود شک کنند.
هم با دین ما دشمن هستند و هم دانش ما
استاد حوزه و دانشگاه درباره نقش دین و دانش در شکلگیری تمدن نوین اسلامی، به حاکمیت چند سدهای تمدن غرب بر جهان و احساس خطر آن نسبت به تمدن اسلامی، اشاره و تصریح کرد: فراز «لایألونکم خبالا» در آیه فوق به ضربات فکری و اندیشهای دشمن اشاره دارد؛ جنگ کنونی، جنگ اندیشهها و فرهنگها برای تسخیر اذهان است که با ابزارهای مختلف اتفاق میافتد؛ ترور دانشمندان و علما و سران نظام در کنار یکدیگر برای چندمین بار نشان داد دشمنان هم دشمن علم و هم دین ما هستند.
حجت الاسلام ساجدی اظهار کرد: تمدن غرب که ادعای انسانیت، حقوق بشر و علم دارد و خود را منجی جهان به ویژه شرق میداند، ابزار مهمش تحریف دین و ضعیف نگه داشتن علم و دانش است در حالی که این عکس خواسته دین است؛ البته این به معنای اهل ستیز بودن مسلمانان نیست بلکه برای این است که قربانی دشمن نشویم؛ وظیفه مسلمان، بیدارشدن و بیدارگری است؛ ابعاد دشمنی دشمن به طور کامل باید تبیین و فرهنگسازی شود تا وقتی از دشمنشناسی سخن میگوییم عدهای بر طبل توهم توطئه نکوبند.
رسانه در غرب حتی بر اذهان نخبگان و دانشگاهیان هم مسلط است
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در تبیین وجوه مختلف دین و دانش گفت: ما به عنوان جبهه حق در ارائه خود به دنیا به شدت مظلوم هستیم؛ به عکس جبهه باطل که با قدرت رسانهای ذهنیتساز خود به شدت قوی عمل میکند و برخلاف دانشگاهیان ما که افتخارشان بیتوجهی به رسانه است، رسانه در غرب حتی به اذهان نخبگان و دانشگاهیان تسلط دارد.
وی تمدن را تجلی بیرونی فرهنگ و اندیشه بشری دانست و افزود: اسلام که به اجتماع و جامعه توجه خاص دارد، خواه ناخواه برای تمدن هم جایگاهی ویژه قائل است؛ به عبارت دیگر توجه به جامعه، مستلزم سازماندهی اجتماعی است و وقتی سازماندهی محقق شد، تمدن محقق میشود؛ بنابراین تمدن خودبه خود با زندگی اجتماعی پیوند خورده است.
حجت الاسلام ساجدی توجه به حاکمیت نظم و قانون و تسخیر طبیعت با ابزار دانش را از ویژگیهای مشترک میان تمدنها برشمرد و گفت: به رغم آنچه تصور میشود، ما نه تنها با ابزارها مشکل نداریم بلکه در عمل، هم سابقه بیشتری نسبت به غرب در بهرهگیری از ابزارها داریم و هم انگیزه بیشتری برای تولید دانش که به تولید ابزار بیشتر منتهی میشود.
جامعه سالم و پیشرو در گرو عقلانیت اسلامی
پژوهشگر برتر حوزه علمیه قم سومین ویژگی مشترک تمدنها نام برد و ابراز کرد: جامعهسازی باید مبتنی بر عقلانیت باشد، عقلانیت غرب، ابزاری است؛ ولی عقلانیت اسلام، عقلانیت اعتدالیافته است که با فطرت توحیدی انسان پیوند دارد؛ مطالعات نشان میدهد عقلانیت ابزاری افراطی که مؤلفه دوران مدرنیزم است و انسان را دچار آسیبهایی چون بحران معناداری میکند، اکنون مورد نقد خود غرب نیز قرار دارد؛ از این رو در پسامدرن دارند روی احساس هم سرمایهگذاری میکنند.
وی با بیان اینکه عقلانیت مد نظر اسلام، فطرت توحیدی انسان را شکوفا ساخته و در پی آن آثار ملموس اجتماعی به دنبال دارد که به ساخت جامعه سالم و پیشرو کمک میکند، افزود: آسیبهای اجتماعی در سایه تحقق تمدن اسلامی از بین میرود و این فقط ادعای آیات و روایات نبوده بلکه تحقیقات اجتماعی غرب نیز ثابت کرده است برای مقابله با آسیبهای اجتماعی، قانون کافی نیست و نیاز به اخلاق و معنویتگرایی وجود دارد بنابراین تمدن اسلامی، اخلاق و انسانیت را احیا میکند و برخلاف تمدن غرب که قدسیتزدایی میکند، در اسلام، توحیدمحوری، عنصر وحدتبخش تمدن است.
حجت الاسلام ساجدی مدیریت انسان و جامعه به سمت مراتب مختلف سلامت را دیگر ویژگی تمدن اسلامی معرفی و ابراز کرد: اسلام 1400 سال پیش به ما نسخه داد که برای رشد متعادل انسان، سلامت معنوی که ممیز انسان و حیوان است، ضرورت دارد؛ در حالی که غرب پس از سالها آزمون و خطا تازه اکنون به این نتیجه رسیده است که هوش معنوی(SQ) در کنار سلامت جسمی باید از کودکی مورد توجه قرار گیرد.
ضرورت نگاه ویژه به علوم انسانی اسلامی در تمدنسازی
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی با بیان اینکه دنیای امروز تشنه چنین تمدن جامعی مثل اسلام است، افزود: انقلاب و نظام اسلامی دارد ما را به سمت تمدنی با این مولفههای جامع پیش میبرد؛ در عین حال برای ساخت تمدن اسلامی باید توجه داشت که در کنار علوم تجربی لازم است نگاه ویژهای به علوم انسانی اسلامی داشته باشیم؛ چراکه علوم انسانی غربی در زادگاهی نامشروع(زمان حاکمیت مادیگرایی) متولد شده و ضد دین است و هر چند از اواخر قرن بیستم به تدریج جایگاه دین را مورد تجدیدنظر قرار داده اما نگاهش به انسان، هم محدود است.
وی با اشاره به جامعیت نگاه علوم انسانی اسلامی به انسان و جامعه گفت: در نتیجه چنین نگرشی، هم ابعاد اسلام، آشکارتر میشود و هم اعتقاد جامعه به اسلام، بهتر و عمیقتر؛ به این ترتیب هم در جامعهسازی موفقتر خواهیم بود و هم عرضه اندیشههایمان به دنیا؛ نهادهای حاکم بر جامعه مثل گذرگاههایی هستند که انسانها در مراحل زندگی خود خواه ناخواه ناگزیر از عبور از آنها هستند و تمدن اسلامی با تأثیری که در پاکسازی کانالهای تربیتی بشر دارد، نهادهای پاکتری ارائه داده و جامعه را به طیب بودن، صفا، سلامت، تعاون و ... نزدیکتر میکند در حالی که علوم انسانی غربی به خاطر نگاه خاص و محدود به فرهنگ و انسان، این کانالها را آلوده کرده است.
حجت الاسلام ساجدی خاطرنشان کرد: بر این اساس چنانکه نسبت به تمدن غرب، رویکرد گزینشی داریم نه غربستیز یا غربگرا، در علوم انسانی هم باید غربگزین بود و بهتر است بگوییم تمدن نوین اسلامی، زاییده پیوند دین با علوم انسانی اسلامی است.
خبرنگار: زهرا شریعتی
انتهای پیام/