طیبه سلیمانی، کارشناس علوم دینی، در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به نقش مهم هجرت امام رضا (ع)، حضرت معصومه (س) و دیگر امامزادگان به ایران، این حرکت را نقطه عطفی در تاریخ گرایش ایرانیان به اسلام و تشیع دانست و گفت: جریان مهاجرت اهل بیت(ع) به سرزمین ایران، در حقیقت مولد و زاینده موجی از تمایل ایرانیان به اسلام و به ویژه تشیع علوی شد و تحلیل دقیق این مسئله ما را به حقایق مهمی از تاریخ رهنمون میکند.
او با اشاره به فضای اجتماعی ایران پیش از ورود اسلام، تصریح کرد: بر اساس آنچه در کتاب «اسلام در ایران» آمده، ساختار جامعه ساسانی بر پایه نظام طبقاتی و کاستی شکل گرفته بود و بیعدالتی و تبعیض عمیقی در میان مردم رواج داشت. انوشیروان که از ظالمترین پادشاهان ساسانی به شمار میرفت، آموزش و تحصیل را تنها برای سه طبقه شاهزادگان، کاتبان و موبدان مجاز میدانست و سایر طبقات از این حق محروم بودند. این نظام بسته و ستمگرانه که نمونههای مشابه آن هنوز هم در برخی مناطق هند دیده میشود، مردم آگاه و هوشیار ایران را به سمت عدالت اسلامی سوق داد.
سلیمانی با بیان اینکه ظلم و فشار ساختار طبقاتی ساسانی زمینهساز پذیرش اسلام شد، خاطرنشان کرد: اسلام در ایران با شمشیر گسترش نیافت، بلکه مردم در سایه دعوت و آشنایی با مفاهیم مساوات و عدالت به آن روی آوردند. البته حملات نظامی سلطنت ساسانی را فروپاشید، همانگونه که امام خمینی(ره) سلطنت پهلوی را از میان برداشت، اما گرایش مردم به اسلام نتیجه طبیعی نفرت آنان از ظلم و اشتیاقشان به عدالت بود.
این کارشناس علوم دینی با اشاره به اینکه عدالت مورد نظر ایرانیان در حکومتهای اموی و عباسی محقق نشد، اظهار کرد: نه در دوران اموی و نه حتی در آغاز خلافت عباسی که با شعار حمایت از خاندان پیامبر (ص) روی کار آمدند، نشانی از عدالت اسلامی دیده نشد. بلکه همان تبعیضها، امتیازطلبیها و اشرافگراییها با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد.
او تصریح کرد: همین مسئله سبب شد حکومت کوتاهمدت امام علی (ع) به عنوان نمونهای درخشان از عدالت علوی در ذهن مردم ماندگار شود و ایرانیان از همان زمان همواره دل در گرو حکومت علوی داشتند.
سلیمانی با تأکید بر اینکه این تمایل مردمی زمینهساز قیامهای متعدد شد، افزود: از نهضت ابومسلم خراسانی که به سقوط امویان انجامید تا قیامهای زید، یحیی و ابراهیم طباطبا، همه بیانگر عطش مردم برای برقراری عدالت علوی بود. اما عباسیان نیز پس از مدتی از عدالت فاصله گرفتند و نظام آنان چیزی جز تبعیض، باجخواهی، تجملگرایی و سلطهگری نبود و همین امر مردم را بار دیگر به تشیع علوی متمایل کرد.
او در ادامه به دیدگاههای جرج جرداق درباره گرایش به تشیع اشاره کرد و گفت: این اندیشمند مسیحی در آثار خود اصول عدالتگرایی و معیارهای انسانی اسلام را برشمرده و تصریح کرده است که همین مبانی موجب ارادت عمیق مردم به اهل بیت(ع) شد.
سلیمانی با تأکید بر اینکه علتهای اصلی همان فشارها و بیعدالتیهای حکومت ساسانی بود، خاطرنشان کرد: همین شرایط سبب شد مأمون برای فروکش کردن موج علاقه عمومی به آل علی(ع) و کنترل اوضاع، به ولایتعهدی امام رضا (ع) تن دهد. مأمون میخواست از این طریق رضایت مردم را جلب کرده و در عین حال امام را تحت نظر داشته باشد.
کارشناس علوم دینی با اشاره به پیوند این زمینهها با هجرت امامزادگان به ایران افزود: تمام این قیامها و شورشها نشاندهنده خیزش مردم علیه بیدادگری خلفا و تلاش آنان برای تحقق عدالت اسلامی بود و در همین راستا، هجرت امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س) و دیگر امامزادگان به ایران صورت گرفت.
سلیمانی در ادامه گفتوگو به جنبههای باطنی و معنوی این هجرت اشاره کرد و گفت: روایات متعددی از ائمه اطهار (ع) پیش از تولد حضرت معصومه (س) وجود دارد که از قم به عنوان مرکز دین یاد کردهاند. در حدیث معراج پیامبر(ص) نقطهای نورانی در زمین دیدند و به ایشان گفته شد اینجا قم است که مرکز علم و دین خواهد شد. همچنین در روایت دیگری آمده است که علم از نجف فرو خواهد نشست و از قم سر برخواهد آورد.
او افزود: تاریخ نیز نشان میدهد قم از همان آغاز یکی از مهمترین مراکز حدیث و روایت اهل بیت(ع) بوده است. ماجرای دعبل خزاعی و استقبال مردم قم از او نمونهای از این جایگاه است. هجرت حضرت معصومه(س) و آرامگاه ایشان در قم، این مرکزیت را بنیادینتر کرد. بیماری آن حضرت در ساوه و رحلتشان در قم ظاهر ماجراست، اما باطن آن در راستای تقدیر الهی برای تثبیت این مرکزیت بود.
این کارشناس علوم قرآنی در بخش پایانی گفتوگو درباره جایگاه امامزادگان نیز توضیح داد: ائمه معصومین(ع) به علم قدسی و وحیانی دسترسی دارند و با ملائکه سخن میگویند. هرچند امامزادگان در این مرتبه نیستند، اما تربیتشده دامن اهل بیت هستند و از معرفت والایی برخوردارند. برخی از آنان، مانند حضرت علیاکبر(ع) و حضرت قاسم بن الحسن(ع)، در مراتب عالی معرفت انسانی قرار داشتند. جمله معروف قاسم(ع) که «مرگ نزد من از عسل شیرینتر است» نشان از معرفت عمیق و شناخت والای او از حقیقت دارد.
انتهای پیام/