به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، در ماههای اخیر، غرب استان خوزستان با بحران فزایندهای در حوزه کیفیت هوا مواجه بوده است؛ بهطوریکه طی هفت ماه گذشته، بیش از 70 روز هوای ناسالم در شهرهای این منطقه ثبت شد.این وضعیت، سلامت عمومی را با تهدیدی جدی روبهرو کرده و پیامدهای آن در قالب افزایش بیماریهای تنفسی، اختلال در فعالیتهای روزمره، تعطیلی مدارس و کاهش کیفیت زندگی شهروندان قابل مشاهده است.
آلودگی هوا در این منطقه، بهویژه در نیمه نخست مهرماه به سطحی رسیده که نهادهای آموزشی و درمانی را نیز تحت فشار قرار داده و نگرانیهای گستردهای در میان مردم و مسئولان ایجاد کرده است.منشأ اصلی این آلودگیها، آتشسوزیهای مکرر در بخش عراقی تالاب هورالعظیم است که با انتشار گسترده دود و ذرات معلق، نقش تعیینکنندهای در شکلگیری ریزگردهای خطرناک ایفا میکند.
نبود همکاری مؤثر میان دولتهای ایران و عراق در مهار این آتشسوزیها، موجب تداوم بحران شده و ضرورت فعالسازی دیپلماسی زیستمحیطی را بیش از پیش نمایان ساخته است؛ از سوی دیگر، کاهش شدید اعتبارات مقابله با گرد و غبار در استان خوزستان، توان اجرایی نهادهای مسئول را محدود کرده و امکان مدیریت مؤثر کانونهای آلاینده را از بین برده است.
این گزارش با هدف بررسی اثرات نامطلوب ریزگردها بر سلامت مردم، تحلیل علل بروز و استمرار بحران و ارائه راهکارهای عملیاتی برای کنترل و کاهش مخاطرات تهیه شده است.
دکتر فرهاد ابولنژادیان، فوق تخصص آلرژی و ایمنیشناسی بالینی و رئیس اسبق دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم از اهواز با اشاره به آتشسوزیهای مکرر در بخش عراقی تالاب هورالعظیم، تأکید کرد: این پدیده بهطور مستقیم سلامت مردم خوزستان را تهدید میکند.
به گفته وی در خوزستان، بیش از 70 روز است که به طور مستمر با پدیده ریزگردها و آلودگی ناشی از آتشسوزی تالاب هورالعظیم درگیر هستیم. این آتشسوزیها تمام منطقه غرب استان را تحت تأثیر قرار دادهاند و بیماران در اهواز، سوسنگرد، هویزه و دیگر شهرهای غربی با مشکلات تنفسی ناشی از دود و ذرات معلق مواجهاند.
این فوق تخصص آلرژی و ایمنیشناسی بالینی با اشاره به اینکه ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون میتوانند تا اعماق بافت ریه نفوذ کرده و موجب واکنشهای التهابی و تشدید بیماریهای تنفسی شوند، تصریح کرد: این آلودگیها بهویژه در فصل پاییز که فصل تشدید آلرژیهاست، اثرات شدیدتری بر بیماران تنفسی، کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای مزمن دارد.
ابول نژادیان در پاسخ به راهکارهای فوری، توصیه کرد: افرادی که مشکلات تنفسی دارند از حضور در فضای باز خودداری کنند و در صورت ضرورت ماسکهای استاندارد مانند ماسکهای N95 را مورد استفاده قرار دهند.
وی همچنین با اشاره به محدودیتهای زیرساختی در استان گفت: ما از نظر تختهای بیمارستانی و فضاهای درمانی از میانگین کشوری پایینتر هستیم، اما با تلاش کارکنان بهداشت و درمان، تاکنون بحرانها را با موفقیت مدیریت کردهایم.
فلرهای نفتی و آتشسوزی مزارع نیشکر؛ منابع پنهان آلودگی
ابولنژادیان در ادامه به دو منبع مهم دیگر آلودگی هوا در خوزستان از جمله فلرهای نفتی و آتشسوزی مزارع نیشکر اشاره داشت و تصریح کرد: مهمترین تعهد وزارت نفت، کاهش فلرهای نفتی در اطراف اهواز و شهرهای مجاور است. این گازها بهجای فرآوری، سوزانده میشوند در حالی که میتوانند به منبع ثروت تبدیل شوند، اما متأسفانه تاکنون اقدام مؤثری برای کاهش آنها انجام نشده است.
این فوق تخصص آسم و ایمنیشناسی بالینی در خصوص آتشسوزی مزارع نیشکر نیز هشدار داد: توسعه نیشکر هنوز به روش سنتی عمل میکند و مزارع خود را آتش میزند تا ساقهها را برداشت کند. این آتشسوزیها، بهویژه در عصرها و شبها، حجم زیادی از دود را در منطقه ایجاد میکنند که در مسیر آبادان و اطراف مجموعه توسعه نیشکر بهوضوح قابل مشاهده هستند.
وی با بیان اینکه میتوان ضمن بهرهگیری از تجهیزات مدرن از این روش سنتی و آلاینده جلوگیری کرد، افزود: این حداقل کاری است که میتوان برای کاهش بار آلودگی در منطقه انجام داد، اما متأسفانه از دید بسیاری پنهان مانده است.
مسئولیتپذیری صنایع نفتی و توسعه نیشکر؛ تعهداتی که اجرا نشدند
ابولنژادیان با انتقاد از بیتوجهی صنایع نفتی و توسعه نیشکر به مسئولیتهای اجتماعی خود در قبال سلامت مردم خوزستان بیان کرد: اگر قرار است سرمایهگذاری انجام شود، هیچ چیزی بهتر از سرمایهگذاری در سلامت مردم نیست؛ اما متأسفانه موضوع نیشکر جدی گرفته نشده و صنایع نفتی هم این مسئله را جزو تعهدات اجتماعی خود نمیدانند یا نسبت به عوارض آن بیتفاوتاند، در حالی که این آلودگیها گریبان خانوادههای خودشان را هم میگیرد.
وی افزود: اگر این موضوع جزو اولویتهای شرکتها نیست به زبان اعلام میکنند، آنها به دفعات در شورای سلامت تعهد دادهاند اما عملکرد مشخصی از آنها مشاهده نشده است.
این فوق تخصص آسم و ایمنیشناسی بالینی در توصیههای مراقبتی به مردم و بیماران خاطرنشان کرد: به همه مردم عزیزمان، بهویژه کسانی که بیماری تنفسی یا آسم دارند، توصیه میکنیم پیش از نخستین بارندگی پاییزی به پزشک مراجعه کنند و درمان خود را از سر بگیرند، بسیاری از بیماران در تابستان و بهار علائم ندارند و داروهایشان قطع میشود، اما پاییز فصل تشدید علائم است.
وی تأکید کرد: استفاده از اسپریهای تنفسی باید قبل از شروع بارندگیها آغاز شود تا در زمان بحران، شدت درگیری کاهش یابد؛ همچنین در زمان بارندگی، این افراد حتی پنجرههای خانه را باز نکنند در صورت خروج از منزل از ماسکهای استاندارد N95 استفاده کنند که از ورود 95 درصد از ذرات معلق جلوگیری میکند.
دودِ بیتدبیری گریبان دو میلیون خوزستانی را گرفته است
احمدرضا لاهیجانزاده، معاون محیط زیست دریایی و تالابهای سازمان حفاظت محیط زیست نیز در گفتوگویی رسانهای با اشاره به آتشسوزی گسترده در بخش عراقی تالاب بینالمللی هورالعظیم هشدار داد: دود ناشی از این آتشسوزی زندگی حدود دو میلیون نفر از مردم خوزستان را تحت تأثیر قرار داده است.
وی با بیان اینکه تالاب هورالعظیم با وسعت 360 هزار هکتار یکی از مهمترین تالابهای جهان است، عنوان کرد: یکسوم این تالاب در خاک ایران و دوسوم آن در خاک عراق قرار دارد.
به گفته لاهیجان زاده، بخش عراقی تالاب بهدلیل عدم تأمین حقآبه از رودخانه دجله و خشکسالی شدید، دچار خشکی گسترده شده و همین خشکی منجر به تولید گاز متان و بروز پدیده خودسوزی در سطحی معادل 25 هزار هکتار شده است.
معاون محیط زیست دریایی و تالابهای سازمان حفاظت محیط زیست درباره تأثیر این آتشسوزی بر شهرهای ایرانی ابراز داشت: با توجه به وزش باد غالب از غرب به شرق، این دود به سمت شهرهای مرزی ایران از جمله هویزه، سوسنگرد، بستان و حتی در مقاطعی اهواز حرکت میکند.
وی در ادامه اظهار داشت: اقدامات فوری برای مهار آتشسوزی از جمله صدور مجوز ورود هواپیماهای آبپاش ایرانی به حریم هوایی عراق و انجام چند نوبت عملیات اطفا در حال انجام است؛ اما این اقدامات بهتنهایی کافی نیست و تنها راهحل پایدار، رهاسازی آب در بستر خشکشده تالاب از سمت عراق است.
بنا به اذعان لاهیجان زاده برای مرطوبسازی کامل کانون آتش به 600 میلیون مترمکعب آب نیاز است؛ اما اکنون رهاسازی 70 تا 100 میلیون مترمکعب آب در حال بررسی قرار دارد تا از گسترش بیشتر آتش جلوگیری شود.
آتش تالاب، جان مردم را نشانه رفته است
همچنین فرهاد قلینژاد، معاون محیط زیست انسانی ادارهکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز با اشاره به تداوم آتشسوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم، تأکید کرد: اثربخشی عملیات آبپاشی برای مهار آتش مناسب ارزیابی نشده و تنها راهکار مؤثر، رهاسازی آب از رودخانه دجله به سمت تالاب است.
به گفته وی، خشکسالی، کاهش بارشها، سدسازیهای بالادست در عراق و ترکیه و عدم تأمین حقآبه، موجب خشکی گسترده در بخش عراقی تالاب شده و بستری برای آتشسوزیهای پیاپی فراهم کرده است.
معاون محیط زیست خوزستان با اشاره به محدودیتهای ایران در مهار مستقیم این بحران، تصریح کرد: به دلیل واقع بودن کانونهای آتش در خاک عراق، امکان پایش میدانی وجود ندارد و تنها از تصاویر ماهوارهای و ایستگاههای سنجش کیفیت هوا برای رصد وضعیت استفاده میشود.
قلینژاد در پایان گفت: این بحران در ایام سال تحصیلی تشدید خواهد شد و مقابله با آن نیازمند همکاری بینالمللی میان ایران، عراق و ترکیه برای تأمین حقآبه و احیای تالاب است.
تراژدی غمناک خوزستان
بحران زیستمحیطی در خوزستان این روزها از مرز هشدار فراتر رفته و به واقعیتی بدل شده است که هر روز در نفسهای مردم تکرار میشود. آتشسوزیهای فرامرزی در تالاب هورالعظیم، دودهایی که از خاک عراق برخاسته و تا عمق ریههای کودکان و سالمندان نفوذ کردهاند، تنها بخشی از این تراژدی خاموشاند.
تصاویر ماهوارهای از شعلههای فعال در بیش از 22 هزار هکتار از خاک تالاب حکایت دارند و ایستگاههای سنجش کیفیت هوا روزهای «بسیار ناسالم» را ثبت میکنند؛ با این حال هیچ سازوکار بینالمللی مؤثری برای مهار این بحران شکل نگرفته است. از طرفی عراق مسئولیت این ماجرا را برعهده نمیگیرد و ترکیه حقآبه را آزاد نمیکند، نهادهای داخلی نیز توان عبور از مرزهای دیپلماسی زیستمحیطی را ندارند.
در این میان، صنایع نفتی با فلرهایی که سالهاست وعده کاهششان داده شده، همچنان به آسمان خوزستان زهر میپاشند. توسعه نیشکر نیز با آتشزدن مزارع در شب، دود را به خانههای مردم هدیه میدهد.
همه اینها در حالیست که سلامت مردم، بهویژه بیماران تنفسی با آغاز فصل پاییز و شروع بارندگیها در معرض تهدیدی جدی قرار دارد.با این تفاسیر این بحران، دیگر محلی نیست؛ جان مردم خوزستان بازیچهی بیتوجهی، تعلل و بیعملی نهادهایی شده که باید حافظ سلامت عمومی باشند.
اکنون وقت آن رسیده که همه وارد میدان شوند. وزارت نفت باید به وعدههای خود عمل کرده و فلرهای آلاینده را مهار کند. توسعه نیشکر باید روشهای سنتی و دودزا را کنار بگذارد.وزارت خارجه باید دیپلماسی زیستمحیطی را فعال کند و سازمان محیط زیست از سکوت و انفعال خارج شود. رسانهها باید آگاهیبخشی کنند، دانشگاهها هشدار بدهند و مردم مطالبهگر باشند.
با جان مردم نمیتوان مماشات کرد؛ این بحران، مستقیماً سلامت هزاران نفر را نشانه گرفته و بهای هر روز تأخیرش را ریههای خسته و بیمارستانهای شلوغ میپردازند.
وقت آن رسیده همه مسئولان برای حفظ جان انسانهایی که نفس کشیدنشان به تصمیمگیریهای کلان گره خورده است؛ پای کار بیایند؛ اکنون وقت تماشا نیست، جان مردم روی میزهای شماست و هیچ اولویتی نباید از آن پیشی بگیرد.
گزارش از مینوفر چراغی
انتهای پیام/