خبرگزاری تسنیم ـ یادداشت| در سالهای اخیر سازمان جهانی گردشگریUNWTO با معرفی ، روستاهای برتر گردشگری جهان زمینهای تازه برای معرفی ظرفیتهای بومی و فرهنگی کشورهای مختلف فراهم کرده است. انتخاب روستاهای ایرانی در این فهرست (کندلوس مازندران، شفیع آباد کرمان، سهیلی هرمزگان، کندوان آذربایجان شرقی و اصفهک خراسان جنوبی) نه تنها افتخاری ملی، بلکه فرصتی راهبردی برای توسعه اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی در مقیاس محلی به شمار میرود. این برند جهانی میتواند ایران را الگویی از گردشگری پایدار در منطقه تبدیل کند.
برنامه جهانی "روستاهای برتر گردشگری" یکی از ابتکارات شاخص سازمان جهانی گردشگری است، که با هدف تقویت پیوند بین توسعه محلی، حفاظت از میراث فرهنگی و پایداری زیست محیطی شکل گرفته است. این برنامه، روستاهایی را از سراسر جهان را از سراسر جهان نتخاب میکند، که توانستهاند با تکیه بر هویت بومی، به الگویی برای همزیستی انسان، فرهنگ و طبیعت تبدیل شوند.
کسب عنوان "روستای جهانی گردشگری" از سوی UNWTOبرای یک منطقه محلی, صرفاً به منزله یک لوح تقدیر بین المللی نیست، بلکه نقطه آغاز تحولی بنیادین در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مدیریتی آن جامعه است، تحولی که اثرات آن از سطح یک روستا فراتر رفته و میتواند مسیر توسعه استان و حتی کشور را دگرگون کند.
یکی از نخستین دستاوردهای انتخاب یک روستا به عنوان روستای جهانی، تحول در ساختار اقتصادی محلی( جهش اقتصادی و کارآفرینی محلی) است. ورود گردشگران داخلی و بین المللی، زمینه ساز رونق مشاغل خرد، توسعه بوم گردی، فروش صنایع دستی و ارتقای بازار محصولات بومی میشود. در این مسیر، زنان و جوانان روستا به بازیگران اصلی اقتصاد محلی تبدیل میشوند. اقامتگاههای بوم گردی، مراکز پذیرایی سنتی، کارگاههای صنایع دستی و مراکز خدمات گردشگری، فرصت شغلی تازهای میآفرینند و موجب "کاهش مهاجرت از روستا به شهر" میگردند. علاوه بر این، جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی در حوزه گردشگری روستایی، منجر به توسعه زیرساختهای حمل و نقل، بهداشت، ارتباطات و خدمات شهری میشود. به این ترتیب، عنوان "روستای جهانی گردشگری" نه تنها یک دستاورد نمادین بلکه "موتور محرک اقتصاد پایدار محلی" خواهد بود.
یکی از معیارهای کلیدی در ارزیابی روستاهای جهانی، حفظ و تداوم میراث فرهنگی ملموس و ناملموس است. این شاخص، به صورت مستقیم به احیای آیینها، زبانها، گویشها، موسیقی محلی، معماری سنتی و هنرهایی دستی منجر میشود؛ زمانی که جامعه محلی در مییابد فرهنگ و شیوه زندگیاش در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفته، احساس غرور و مسئولیت جمعی در حفظ این ارزشها تقویت میشود؛ در نتیجه، گردشگری فرهنگی جایگزین گردشگری مصرفی میشود، گردشگری ای که آگاهی، احترام و تعامل بین گردشگر و جامعه میزبان را محور قرار میدهد.
همچنین، هر روستای جهانی در واقع سفیر فرهنگی کشور خود در سطح بینالمللی است. حضور نام روستاهای ایرانی در فهرست جهانیUNWTO نمادی از توان فرهنگی، تاریخی و مدیریتی کشور محسوب میشود. استانهایی مانند مازندران با معرفی روستاهای شاخص خود میتوانند ضمن جذب گردشگران خارجی، جایگاه خویش را در نقشه جهانی گردشگری پایدار تثبیت کنند.
این انتخاب، بستری برای دیپلماسی فرهنگی و تعامل بین المللی فراهم میآورد، و میتواند زمینه ساز همکاریهای آموزشی سرمایهگذاری مشترک و تبادل تجربیات میان ایران و سایر کشورها گردد؛ سازمان جهانی گردشگری تاکید دارد که "روستاهای برتر" باید از الگوی مدیریت پایدار محیط زیست پیروی کنند. این امر موجب میشود تا روستاهای منتخب در مسیر حفاظت از منابع طبیعی، استفاده از انرژیهای تجدید پذیر، کاهش زباله و آلودگی و حفظ تنوع زیستی گام بردارند.
در چنین روستاهایی توسعه گردشگری با ملاحظات اکولوژیک هماهنگ میشود و مردم به عنوان حافظان طبیعت عمل میکنند. الگویی که در این جوامع شکل میگیرد، میتواند بر سایر مناطق کشور نیز به عنوان نمونهای از "گردشگری سبز و مسئولانه" مورد استفاده قرار گیرد.
برنامه روستاهای جهانی گردشگری، مشارکت مردم را در قلب تصمیمسازی و اجرا قرار داده است. در این مدل جامعه محلی از "مخاطب توسعه" به "عامل توسعه" تبدیل میشود. ایجاد تعاونیهای گردشگری، سمنهای گردشگری، تشکیل شورای مشورتی محلی، آموزشهای تخصصی ا از سوی متولیان امور محلی،نهادهای ملی و نیز سازمان جهانی گردشگری موجب افزایش سرمایه اجتماعی، خودباوری و تاب آوری جوامع روستایی میشود؛ این فرایند، بستری برای شکلگیری حکمرانی محلی کارآمد فراهم میآورد، الگویی که توسعه را از پایین به بالا هدایت میکند.
سخن پایانی اینکه، انتخاب روستاهای ایرانی در میان روستاهای جهانی گردشگری، نه تنها یک افتخار نمادین، بلکه فرصتی برای باز تعریف نقش روستا در توسعه ملی و استانی است. این عنوان میتواند با مدیریت هوشمندانه، هماهنگی دستگاههای اجرایی و حمایت مردم به الگویی از توسعه پایدار، عدالت سرزمینی و هویت بخشی فرهنگی تبدیل شود.
برای استانی همچون مازندران که در دل خود روستاهایی، با فرهنگ، طبیعت و اقتصاد پویا دارد. توجه به معیارهای این طرح جهانی می تواند مسیر تازهای برای رشد گردشگری روستایی، حفظ منابع طبیعی و ارتقای کیفیت زندگی روستاییان بگشاید؛ به بیان دیگر، "روستای جهانی گردشگری" صرفاً عنوانی افتخارآمیز نیست، بلکه نقشه راهی برای آینده متوازن، فرهنگی و زیست پایدار در ایران است.
یادداشت: دکتر مهران حسنی پژوهشگر و تحلیلگر سیاستهای توسعه گردشگری
انتهای پیام/.