به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در روزهای گذشته و پس از سفر صدراعظم آلمان به ترکیه، یک بار دیگر در این کشور بحث بر سر عضویت در اتحادیه اروپا بالا گرفته است. به ویژه در شرایطی که صدر اعظم آلمان، در حضور اردوغان در آنکارا، آشکارا اعلام کرد که ترکیه به معیارهای لازم برای عضویت در اتحادیه، پایبند نبوده است.
چند تن از تحلیلگران ترکیه در روزهای اخیر، با بررسی تاریخچه مواضع، سخنان و تصمیمات اردوغان درباره اتحادیه اروپا، به یک پیچ و تاب و مسیر پرفراز و نشیب اشاره میکنند که نشان دهنده چرخشهای متعدد رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه درباره اروپا است.
اردوغان بارها حرف خود را عوض کرد
طاها آک یول از تحلیلگران مشهور ترکیه درباره رویکرد اردوغان به عضویت در اتحادیه میگوید: «خیلیها تصور میکنند که سفر نخست وزیر انگلیس و همچنین سفر صدر اعظم آلمان به آنکارا، نشانهای از آب شدن صخرههای یخی در روابط ترکیه و اروپا است. این دیدگاه تا حدودی درست است. چرا که دست کم در شرایط فعلی، اروپا در برابر تهدیدات پوتین و روسیه، ناچار است روابط بهتری با ترکیه داشته باشد. در همین حال، ترکیه نیز مایل است به طور فعال در معماری دفاعی اروپا شرکت کند. ولی یادمان باشد، چنین چیزی به معنای از سرگیری روند مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا نیست. اروپاییها، در این مقطع، به خاطر ترس از روسیه و نومیدی از حمایت ترامپ، به ترکیه اعتنا میکنند! در شرایطی که مواضع غیرقابل اعتماد ترامپ، نگرانیهایی را در اروپا ایجاد کرده، آلمان 70 میلیارد یورو به بودجه دفاعی خود افزوده است. به عبارتی روشن، در این مقطع حساس، اروپا برای ساخت نیروی دفاعی خود به ترکیه نیاز دارد. ولی با این وجود، این واقعیتهای استراتژیک راه را برای عضویت در اتحادیه اروپا هموار نمیکند».
آک یول در ادامه از تغییر مداوم مواضع اردوغان انتقاد کرده و میگوید: «اردوغان در 18 مارس 2003 به عنوان نخست وزیر وقت ترکیه اعلام کرد: ترکیه بخشی از نظام ارزشی اروپا است. به همین خاطر، عضویت کامل در اتحادیه اروپا در صدر اهداف دولت ما قرار دارد. حتی در سال 2011، او روند الحاق به اتحادیه اروپا را به عنوان بزرگترین جهش مدرنیزاسیون از زمان تاسیس جمهوری ترکیه قلمداد کرد. اصلاحات قانونی متعددی در این راستا، در حوزههای آزادی و قانون اجرا شد. اروپا از این اصلاحات استقبال کرد و سرمایهگذاری خارجی به ترکیه سرازیر شد. اما رفته رفته، رفتارهای اقتدارگرایانه منجر به بروز مشکلات شد و اتحادیه اروپا به محدودیتهای اعمال شده، واکنش نشان داد. در گام بعدی، وقتی نهادهای حقوقی اتحادیه اروپا به شدت از سیستم بانک مرکزی انتقاد کردند، اردوغان در سال 2017 به تندی، آنان را به عنوان اتحاد صلیبی علیه ترکیه اسلامی محکوم و اعلام کرد ترکیه نیازی به عضویت در این اتحادیه ندارد! جالب اینجاست که وخامت اقتصادی در ترکیه از همان زمان آغاز شد. اما اردوغان دوباره در سلب 2021 خواهان نزدیک شدن اتحادیه اروپا به ترکیه شد!»
طاها آک یول در ادامه به وضعیت فعلی پرداخته و گفته است: «بدون شک، روابط استراتژیک ما با اروپا توسعه خواهد یافت و این امر تأثیر مثبتی بر روابط سیاسی خواهد گذاشت. با این حال، امکان شروع مذاکرات عضویت بدون اجرای احکام دادگاه حقوق بشر اروپا و پذیرش معیارهای کپنهاگ، بدون پایبندی به اصل تفکیک قوا، استقلال قضایی و آزادی اندیشه و بیان، عملاً وجود ندارد. حتی شروع مذاکرات، به سرمایهگذاران حس اطمینان قانونی میدهد و سرمایهگذاری مانند دهه اول به ترکیه سرازیر میشود. ولی متاسفانه، فعلاً هیچ افق و چشمانداز روشنی وجود ندارد».
اردوغان در سال 2025 میلادی، اعلام کرد که تامین امنیت و ثبات در اروپا، نیازمند آن است که ترکیه از امنیت اروپای ها حمایت کند و در نتیجه اتحادیه باید استراتژی خود را تغییر دهد. اما پاسخ سانچز آمور گزارشگر ترکیه در پارلمان اروپا، آب پاکی را بر دست اردوغان ریخت و گفت: «راه عضویت در اتحادیه اروپا از طریق اشتراک قدرت نظامی نمیگذرد. عضویت، صرفاً در مسیر دموکراسی قابل تحقق است».
مرتس صدر اعظم آلمان نیز چند روز پیش در آنکارا، آشکارا اعلام کرد که بدون پیروی ترکیه از معیارهای کپنهاگ، نمیتوان بحث عضویت را به میان کشید.
برای اولین بار، نقشه ما را قرمز کردند
انگین اویسال از دیپلماتهای پیشین وزارت امور خارجه ترکیه که سابقه سفارت در چند کشور اروپایی را در کارنامه دارد، درباره روابط کنونی ترکیه و اتحادیه اروپا میگوید: «قبلاً، اروپا درباره دموکراسی با ما بحث و همکاری میکرد. اما حالا فقط در حوزه امنیتی و دفاعی انتظار همکاری دارند و بحث دموکراسی و عضویت، متوقف شده است. کار به جایی رسید که در نقشه ترسیم شده در سایت رسمی اتحادیه اروپا، برای اولین بار، نقشه ما را قرمز کردند و زیر آن نوشتند: مذاکرات عضویت، متوقف شده است. باید بپذیریم که این به معنی یک چراغ قرمز آشکار است. ما تصور میکنیم چون موقعیت جغرافیایی و توان دفاعی داریم، پس اروپا در هر زمینهای با ما همکاری میکند، ولی چنین نیست. وقتی در مورد معماری امنیتی اروپا صحبت میکنیم، نباید آن را خارج از مفهوم امنیت دموکراتیک در نظر بگیریم. این معماری با امنیت محیطی آغاز میشود که در آن دموکراسی و حاکمیت قانون تضمین شده باشد».
اویسال در ادامه میگوید: «باید دیدگاهی منطقی به نقشه راه 2030 داشته باشیم. نقشه راه آمادگی دفاعی 2030 که در اجلاس اتحادیه اروپا در بروکسل در 23 اکتبر 2025 تصویب شد و نقشی که کمیسیون اتحادیه اروپا ایفا کرد، بسیار مهم است. گزارش بنیاد توسعه اقتصادی (İKV) در مورد این سند بسیار روشنگر است. ترکیه نباید در شرایطی قرار بگیرد که گویی فقط در حوزه امنیتی و دفاعی میتواند با اروپا کار کند. برای وحدت اروپا حمایت کنیم و حضور خود را در هر پلتفرمی، از جمله پلتفرمهای جدید مانند جامعه سیاسی اروپا، محسوس کنیم. اولویت ما اجرای اصلاحات لازم برای انتقال مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا از قرمز به سبز است».
به خودتان بیایید، به اتحادیه اروپا نمیپیوندیم...
مهمت اُجاکتان یکی دیگر از تحلیلگران محافظه کار ترکیه، با لحنی کنایی میگوید: «همین که پای یک مقام اروپایی به آنکارا میرسد، سیاستمداران ما میگویند: ما مصمم به پیوستن به اتحادیه اروپا هستیم! من شخصاً با شنیدن این جمله، به شدت ناراحت میشوم. وقتیکه دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه هیچ قصدی برای پایبندی به معیارهای اساسی اتحادیه اروپا، در قانون، دموکراسی، شفافیت و پاسخگویی ندارد، وقتی که مردم ما هم این موضوع را فراموش کردهاند، چرا به این لفاظیها ادامه دهیم؟ ما اگر مصمم بودیم، قاعدتاً باید رویه و قوانین آنها را میپذیرفتیم! این مانند یک نمایش کوتاه است. یک مقام اروپایی با یک مقام ترک دیدار میکند، چند جمله قدیمی بر زبان میآید و سپس همه پراکنده میشوند. در واقع، اروپاییها هم به خوبی میدانند که ترکیه هیچ قصدی برای پیوستن به اتحادیه اروپا ندارد!»
اُجاکتان در ادامه میگوید: «وقتی خبرنگاران از صدر اعظم آلمان درباره عضویت ترکیه در اتحادیه سوال کردند، او خونسردانه گفت: ما در مورد مسیر ترکیه به اروپا صحبت کردیم. این مساله، به رعایت معیارهای کپنهاگ بستگی دارد. تصمیمات و رفتارهای فعلی ترکیه، این شرایط را برآورده نمیکند. من همچنین نگرانیهای خود را در مورد فقدان استقلال قوه قضائیه ابراز کردم. برخی از رویههای ترکیه با درک ما از قانون و دموکراسی در اروپا ناسازگار است. ... واقعاً انتظار داشتیم چه بگوید؟ مرتس آشکارا اعلام کرد که ترکیه، در وضعیت فعلیاش، هرگز نمیتواند جایی در اتحادیه اروپا پیدا کند. ترکیه مطلقاً شایسته عضویت در اتحادیه اروپا نیست. اگرچه در کشورهای اروپایی بحران دموکراسی وجود دارد، اما معیارهای دموکراتیک و ساختارهای نهادی هنوز در این کشورها کارایی دارند».
حالا بسیاری از تحلیلگران و ناظران سیاسی در ترکیه، بر این باورند که دولت اردوغان نیز صرفاً به دنبال همکاری تجاری و دفاعی با آمریکا و برخورداری از تخفیف نسبی در تعرفه گمرکی است و از هدف عضویت در اتحادیه، دور شده است.
اما اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق اعلام کرده که در اولین انتخابات پیش رو، قدرت به دست حزب او خواهد افتاد و پس از انحلال نظام سیاسی - اجرایی ریاستی و بازگشت به نظام پارلمانی، مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا، مجدداً آغاز خواهد شد.
انتهای پیام/