به گزارش خبرگزاری تسنیم از دامغان،در منطقه دامغان، واقع در استان سمنان، زنبورداران این شهرستان با چالشی جدی روبهرو هستند؛ بر اساس آخرین سرشماری انجام شده توسط اداره جهاد کشاورزی دامغان، تعداد کلنیهای زنبور عسل در این شهرستان در سال جاری به 11 121 مورد رسیده است — رقمی که نسبت به سال گذشته افت چشمگیری را نشان میدهد.
افت 17 درصدی کلنیها؛ زنگ خطر برای امنیت غذایی
در مقایسه آماری، کاهش 17 درصدی تعداد کلنیها در دامغان در گزارش رسمی این اداره اعلام شده است که کاهش ناشی از عوامل محیطی مانند خشکسالی و نبود مراتع مناسب عنوان شده است.
این روند در حالی رخ داده که در سطح ملی، وضعیت تولید عسل و تعداد کلنیها با رشد نسبی اعلام شده است؛ برای مثال در سرشماری سراسری سال 1403 تعداد واحدهای زنبورستان در کشور 92 122 مورد گزارش شده و تولید عسل کشور حدود 128 هزار تن اعلام گردیده است.
با این حال، گزارشها حاکی از کاهش پوشش گیاهی مناسب برای زنبورها، افت گلدهی مراتع و افزایش تنشهای اقلیمی در برخی مناطق از جمله مناطق خشکتر ایران هستند؛ مثلاً در استان خراسان جنوبی نیز زنبورداری تحت تأثیر خشکسالی شدید قرار گرفته است.
خشکسالی، مهمترین تهدید زنبورداری در دامغان
این شرایط سبب شده است که زنبورداران، علاوه بر دغدغههای معمول تولید، با محدودیت جدی در تأمین شهد و گرده طبیعی برای کلنیها روبهرو شوند؛ عوامل محیطی که از یک سو سلامت و بقای کلنیها را تهدید میکند و از سوی دیگر بر فرآیند تولید عسل و دیگر فرآوردههای مرتبط نیز اثرگذار است.
با توجه به اهمیت زنبورداری در تأمین امنیت غذایی، تولید عسل و فرآوردههای جانبی آن، کاهش این تعداد کلنی در سطح منطقهای، نشانهای هشداردهنده برای سیاستگذاران و فعالان این حوزه است که باید مورد توجه قرار گیرد.
اسماعیل شوکتآبادی، رئیس اداره جهاد کشاورزی دامغان،درگفت و گو با خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: این سرشماری با هدف بهروزرسانی اطلاعات و دستیابی به دادههای آماری دقیق برای برنامهریزی هدفمند در حوزه زنبورداری انجام شد.
وی بیان کرد: وجود آمار دقیق و منظم از وضعیت زنبورداری، زمینه تصمیمگیریهای کارشناسی و اجرای طرحهای کارآمد در بخش کشاورزی و تولیدات دامی را فراهم میکند.
شوکتآبادی افزود: نظارت مستمر بر فعالیتهای زنبورداران و تحلیل دادههای بهدستآمده از سرشماری، نقش مهمی در بهبود عملکرد این حوزه دارد و میتواند از بروز خسارات ناشی از عوامل طبیعی جلوگیری کند.
به گفته وی، بر اساس نتایج نهایی سرشماری سال جاری، در مجموع 11 هزار و 121 کلنی زنبور عسل در دامغان شناسایی شده است.
رئیس جهاد کشاورزی دامغان خاطرنشان کرد: مقایسه آمارهای بهدستآمده با سال گذشته نشان میدهد که تعداد کلنیهای زنبور در دامغان 17 درصد کاهش یافته است.
وی تصریح کرد: کاهش بارندگیها و خشکسالیهای پیاپی، از عوامل اصلی افت تولید عسل و کاهش کلنیها به شمار میرود و نبود مراتع مناسب نیز وضعیت را تشدید کرده است.
شوکتآبادی عنوان کرد: در شرایط فعلی، کمبود منابع گیاهی و ضعف در پوشش گلدار مراتع باعث کاهش دسترسی زنبور به شهد و گرده گل شده و این مسئله مستقیماً بر بقای کلنیها اثرگذار بوده است.
وی یادآور شد: استمرار این وضعیت میتواند معیشت زنبورداران را تهدید کرده و زنجیره تولید محصولات وابسته به گردهافشانی طبیعی را نیز دچار اختلال کند.
زنبورداران در خط مقدم مقابله با تغییرات اقلیمی
رئیس اداره جهاد کشاورزی دامغان تأکید کرد: زنبورداری یکی از پایههای مهم در تأمین امنیت غذایی و حفظ پایداری اکوسیستمهای طبیعی محسوب میشود و حمایت از آن ضروری است.
وی ابراز امیدواری کرد: با افزایش بارندگیها و بهبود وضعیت مراتع در سال آینده، تعداد کلنیهای زنبور عسل در دامغان مجدداً روند افزایشی پیدا کند.
پدیدهی خشکسالی در سالهای اخیر به یکی از بزرگترین تهدیدها برای زنبورداری در مناطق مرکزی کشور از جمله شهرستان دامغان تبدیل شده است. کاهش بارندگی، افزایش دما و تداوم کمبود منابع آبی سبب شده پوشش گیاهی مراتع بهشدت افت کند و منابع شهد و گرده برای زنبورها محدود شود. کارشناسان محیطزیست معتقدند که استمرار این وضعیت میتواند چرخهی طبیعی گردهافشانی و تولید محصولات کشاورزی را نیز مختل کند. در چنین شرایطی، زنبورداران ناگزیر شدهاند بخشی از کلنیهای خود را حذف یا جابهجا کنند تا از تلفات گستردهتر جلوگیری شود. این روند بهطور مستقیم منجر به کاهش 17 درصدی کلنیها در دامغان شده است.
تأثیرات این کاهش تنها در سطح تولید عسل خلاصه نمیشود، بلکه پیامدهای زیستمحیطی و معیشتی متعددی نیز به همراه دارد. زنبور عسل یکی از عناصر کلیدی در پایداری اکوسیستم و امنیت غذایی محسوب میشود؛ چراکه بیش از 70 درصد گردهافشانی گیاهان زراعی و باغی توسط این حشره انجام میگیرد. با کاهش جمعیت زنبورها، خطر افت تولید بسیاری از محصولات کشاورزی نیز افزایش مییابد و این مسئله در نهایت به کاهش درآمد خانوارهای روستایی و زنبورداران میانجامد. در استان سمنان که بخش قابل توجهی از اقتصاد محلی به کشاورزی و دامداری وابسته است، زنبورداری نقشی مکمل و استراتژیک در تأمین درآمد دارد و کاهش کلنیها میتواند پیامدهای اقتصادی عمیقی بر منطقه بر جای بگذارد.
برای مدیریت این بحران، مجموعهای از راهکارهای فنی و مدیریتی را باید به کار بست. به نظر کارشناسان،نخست، تقویت تغذیهی کمکی کلنیها در دورههای خشکسالی میتواند از تلفات گسترده جلوگیری کند. استفاده از شربتهای تغذیهای و مکملهای پروتئینی، یکی از روشهای رایج و کمهزینه برای تقویت زنبورهاست. دوم، جابهجایی فصلی کلنیها به مناطق دارای پوشش گیاهی مناسب و کاهش تنش حرارتی از طریق ایجاد سایبان و تأمین آب اطراف کندوها توصیه میشود. علاوه بر این، لازم است تناسب میان ظرفیت مراتع و تعداد کلنیها رعایت شود تا فشار بیش از حد بر منابع طبیعی وارد نشود و تعادل اکولوژیک حفظ گردد.
لزوم حمایت دولتی و آینده زنبورداری در دامغان
از سوی دیگر، نقش دولت و نهادهای متولی در حمایت از زنبورداران بسیار حیاتی است. سرشماری دقیق و ارائهی دادههای آماری از سوی اداره جهاد کشاورزی گام مهمی در شناسایی ابعاد بحران بوده است، اما کافی نیست. باید سیاستهای حمایتی مشخصی برای زنبورداران تعریف شود؛ از جمله تسهیلات مالی، بیمهی کلنیها، مشاورهی تخصصی و آموزشهای فنی. همچنین توسعهی کشت گیاهان شهدزا، احیای مراتع و کاشت گونههای مقاوم به خشکی در اطراف دامغان میتواند به تقویت منابع طبیعی مورد نیاز زنبورها کمک کند. اجرای چنین طرحهایی نیازمند همکاری بینبخشی میان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و بخش خصوصی است تا به شکل پایدار به نتیجه برسد.
در نهایت میتوان گفت کاهش 17 درصدی کلنیهای زنبور عسل در دامغان، زنگ خطری جدی برای صنعت زنبورداری منطقه و نشانهای از اثرات ملموس تغییرات اقلیمی بر زیستبومهای محلی است. اگرچه این روند نگرانکننده است، اما با برنامهریزی هدفمند، آموزش تخصصی زنبورداران و حمایتهای مالی و فنی، میتوان مسیر بازگشت به وضعیت پایدار را هموار کرد. چشمانداز آینده این است که با افزایش بارشها و احیای مراتع، کلنیهای از دسترفته دوباره بازیابی شوند و زنبورداری دامغان بار دیگر جایگاه خود را در اقتصاد کشاورزی استان سمنان بازیابد.
انتهای پیام/363/