به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه به دنبال استفاده گسترده از انرژیهای تجدیدپذیر است. ولی در حال حاضر، میزان انتشار سالانه 560 تُن گازهای گلخانه ای در ترکیه، از چالشهای مهم صنعت و اقتصاد در این کشور است.
ترکیه برای کاستن از میزان حجم عظیم گازهای گلخانهای، برنامه بلندپروازانهای طراحی کرده که قرار است تا سال 2035 میلادی یعنی تا 10 سال دیگر، 35 درصد از میزان انتشار این گازها کاسته شود.
کارشناسان میگویند: رسیدن به این هدف طلایی از نظر فنی امکانپذیر است، اما نیاز به سرمایهگذاری قابل توجه، تحول ساختاری و عزم سیاسی دارد. در مقایسههای منطقهای، ترکیه یکی از بالاترین میزان انتشار گازهای گلخانهای در خاورمیانه را دارد، اما در عین حال، در میان کشورهایی با بالاترین پتانسیل کاهش قرار دارد.
تحلیلگران موسسه مطالعاتی خاورمیانه در واشنگتن، در گزارشی به این اشاره کردهاند که «ترکیه میتواند رهبر و پیشگام مدیریت صحیح تغیرات آب و هوا در خاورمیانه باشد. اما وابستگی به زغال سنگ و عدم قطعیت سیاسی، باعث شده که این کشور نتواند در چنین موقعیتی قرار بگیرد».
توجه به این نکته بسیار مهم است که تلاش دولت اردوغان برای کاستن از انتشار گازهای گلخانهای، صرفاً به دلیل دغدغههای زیست محیطی نیست و هدف اصلی آن است که ترکیه بتواند از تسهیلات بانکی و تشویقهای مالی اتحادیه اروپا مربوط به انرژی سبز استفاده کند.
در عین حال، بسیاری از موسسات مالی غربی، برای سرمایه گذاری در کشورهای مختلف، معیارهایی دارند و یکی از این معیارها، اشتیاق به سرمایه گذاری در محیطهای دارای کمترین میزان کربن و گازهای گلخانهای است.
گروه موسوم به شبکه آب و هوا (ائتلافی متشکل از 15 سازمان مردمنهاد در ترکیه) اعلام کرده که اگر دولت، هر چه زودتر، برنامه کاهش انتشار گازهای گلخانهای را آغاز نکند، تأثیرات بحران آب و هوا در سالیانی آتی، ویرانگرتر خواهد بود.
همچنین کارشناسان «برنامه توسعه سازمان ملل متحد در ترکیه» بر این موضوع تاکید کردهاند که «اعمال اصلاحات همزمان در تولید و مصرف انرژی، حمل و نقل و کشاورزی برای یک گذار عادلانه ضروری است. در غیر این صورت، نابرابریهای اجتماعی عمیقتر خواهد شد». سازمان ملی آمار ترکیه اعلام کرده که 71% از انتشار گازهای گلخانهای در این کشور از بخش انرژی ناشی میشود و این حوزه نیاز به تحول جدی دارد.
نداشتن نفت، مزیت یا امتیاز؟
یکی از پاشنه آشیلهای مهم اقتصاد ترکیه، منابع فقیر این کشور در حوزه نفت و گاز است. به نحوی که دولت مجبور است سالانه دست کم یکصد میلیارد دلار بابت واردات انرژی پیدا کند و این موضوع در عین حال، اصلیترین دلیل نرخ بالای کسری تجارت خارجی و نرخ بالای تورم در ترکیه است. اما نداشتن نفت و گاز باعث شده که ترکیه در مسیر استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، تلاش بیشتری به خرج دهد.
مطالعات مرکز سیاستگذاری دانشگاه سابانجی استانبول (IPC) نشان میدهد که ترکیه میتواند از طریق تغییر بنیادین برقرسانی و تحول فناوری، انتشار گازهای گلخانهای خود را تا سال 2035 میلادی به میزان 35 درصد و تا سال 2053 میلادی در حد 61 درصد کاهش دهد.
محققین این دانشگاه در سیامین کنفرانس (COP30) کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی در برزیل، اطلاعاتی درباره نقشه راه ترکیه در اختیار کارشناسان و روزنامه نگاران قرار گذاشتند. آنان در چارچوب یک پروژه تحقیقاتی به نام «از امروز تا 2053 میلادی ترکیه و صفر شدن انتشار گازهای گلخانه ای» نقشه راه کربنزدایی ترکیه را به اشتراک گذاشتند.
این گروه از پژوهشگران ترکیه دو سناریوی سلبی و ایجابی را بررسی کردهاند. سناریوی مبنا، نشان میدهد در صورت حفظ سیاستهای فعلی، افزایش تقاضای انرژی و انتشار گازهای گلخانهای در ترکیه کاری میکند که در سال 2035 میلادی، میزان انتشار به 655 میلیون تن افزایش یابد.
اما بر اساس حرکت در مسیر سناریوی ایجابی «صفر خالص» و در صورت اجرای مداخلات سیاستی لازم در اقتصاد، کاهش 370 میلیون تنی پیشبینی شده است.
این گزارش همچنین نشان میدهد که میزان انتشار گازهای گلخانهای در سال 2053، سالی که انتشار خالص صفر هدف قرار گرفته است، به 223 میلیون تن کاهش خواهد یافت و در مقایسه با سال 2021 میلادی رقم 61 درصد کاهش را ثبت خواهد کرد.
امید شاهین هماهنگکننده مطالعات تغییرات اقلیمی در دانشگاه سابانجی، به این اشاره کرده که بخش برق مهمترین نقش را در هدف انتشار خالص صفر ترکیه ایفا میکند. «طبق سناریوی مورد مطالعه، تقریباً نیمی از تولید برق ترکیه در سال 2035 از انرژی خورشیدی و بادی تأمین خواهد شد. قرار است این سهم تا سال 2053 به بیش از 70 درصد افزایش یابد و به این ترتیب، سهم کل منابع غیرفسیلی از 90 درصد فراتر خواهد رفت. دو حوزه حساس برای تصمیمگیری و اقدام در این حوزه، شامل برقرسانی و تحول فناوری هستند و دولت باید مطالعات و امکانات خود را در این دو بخش متمرکز کند».
دانشگاهیان و متخصصین انرژی در ترکیه، بر این باورند که این کشور، زمینهها و ظرفیتهای بالایی برای تغییر مسیر تولید و مصرف انرژی دارد. ولی اجرای این برنامه، نیاز به بودجه کلان دارد. به طوری که فقط بخش برق ترکیه، تا سال 2035 میلادی، باید علاوه بر بودجه فعلی، هر سال یک بودجه متمم 8 میلیارد دلاری بگیرد.
یکی دیگر از چالشهای مهم ترکیه، در حوزه استخراج و همچنین واردات زغال سنگ است. هنوز هم بخش اعظمی از صنایع ترکیه، زغال سنگ مصرف میکنند و حذف تدریجی نیاز به نصب 10 گیگاوات انرژی خورشیدی و بادی و 9 گیگاوات ظرفیت باتری در هر سال تا سال 2035 دارد.
ترکیه برای رسیدن به اهداف خود در حوزه کاهش گازهای گلخانهای، در گستره دیپلماسی نیز فعالیتهای فراوانی انجام داده و اعلام آمادگی برای میزبانی ترکیه نشست جهانی تغییرات اقلیمی در سال آینده، یکی از این اقدامات است. در حال حاضر، دو کشور یعنی ترکیه و استرالیا برای میزبانی نشست جهانی سال آینده، با هم رقابت میکنند.
کارشناسان میگویند: برای اینکه ترکیه بتواند نقش رهبری در سیاست اقلیمی را بر عهده بگیرد، باید جایگاه خود را به عنوان یک اقتصاد بزرگ و رو به رشد تقویت کند. ترکیه برای رسیدن به این هدف، چالشهایی مهم به ویژه در تامین مالی دارد. اما در این میان، همه چیز به نفع استرالیا نیز پیش نمیرود. چرا که هم اکنون، استرالیا یکی از بزرگترین صادرکنندگان زغال سنگ در جهان است. ترکیه قبلاً درخواست نامزدی خود را به نفع انگلیس پس گرفت و حالا استرالیا هم پیشنهاد کرده که دولت اردوغان، درخواست نامزدی سال 2026 را هم پس بگیرد.
ولی تیم سیاست خارجی دولت اردوغان به این جمع بندی رسیده که میزانی نشست در سال 2026 میلادی، خواهد توانست علاوه بر حل بخشی از مشکلات ترکیه و اتحادیه اروپا، در زمینه جذب سرمایه خارجی هم موثر باشد.
انتهای پیام/