زهرا حجازی، کارشناس علوم قرآنی، در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با تأکید بر اینکه اقتصاد در نگاه توحیدی ادامه طبیعی جهانبینی یکتاپرستانه است، اظهار داشت: قرآن ساختار عالم را چنین معرفی میکند که همه عوامل تولید، از منابع طبیعی تا توانایی انسان، به مشیت الهی پیوند خوردهاند.
او توضیح داد: آفرینش باد، باران، زمین قابل بهرهبرداری، و حتی قدرتمندی کشتیها در دریا همگی بر پایه اراده الهی سامان یافتهاند، همانگونه که قرآن میفرماید: «وَجَعَلنا مِنَ الماءِ كُلَّ شَیءٍ حَیّ».
حجازی با بیان اینکه هیچ کنش تولیدی از دایره نظارت خداوند بیرون نیست، تصریح کرد: قرآن در آیه «أَفَرَأَیتُم ما تَحرُثون…» نقش انسان را در کشاورزی صرفاً نقشی ابزاری میداند و رویش حقیقی را به خالق نسبت میدهد.
او ادامه داد: پیامی که این آیات به تولیدکننده میدهد این است که انسان با اینکه مختار است و تلاش میکند، اما استقلال تکوینی ندارد و نتیجه نهایی در چارچوب اراده خدا شکل میگیرد.
این کارشناس با بیان اینکه توحید اقتصادی سطحی نیست، بلکه در لایههای مختلف تولید، توزیع و بهرهبرداری جریان دارد، خاطرنشان کرد: قرآن در آیه «وَأَن لَّیسَ لِلاِنسٰانِ إِلّا ما سَعی» از سویی بر تلاش انسان تأکید میکند اما از سوی دیگر در آیات رزق، گستردگی و محدودیت روزی را به اراده الهی گره میزند. همین جمع میان تلاش و توکل، هویت اقتصاد توحیدی را میسازد.
او با تأکید بر اینکه توحید در اقتصاد نوعی میدان آرامشبخش ایجاد میکند، گفت: انسان مؤمن حتی در تنگنای اقتصادی دچار فروپاشی نمیشود، زیرا باور دارد گشایش به دست خداست. این نگاه، تفاوتی بنیادین با مفهوم دست نامرئی اسمیت دارد؛ زیرا قرآن عامل حقیقی هدایت بازار را خداوند میداند نه تعادل خودساخته بازار.
حجازی با اشاره به اینکه ایمان به نقش ربوبی خداوند در اقتصاد مانع غرور در روزگار رونق و مانع یأس در رکود میشود، گفت: قرآن بارها تأکید میکند که فراوانی و کمیابی هر دو ابزار امتحان هستند. همان طور که در آیه «وَنَبلُوکُم بِالشَّرِّ وَالخَیرِ فِتنَةً» آمده است. به همین دلیل تاجر و تولیدکننده توحیدی در هر دو حالت، مراقبت ایمانی خود را از دست نمیدهد.
او با بیان اینکه تفسیر توحیدی از تولید، انسان را از اسطوره استقلال اقتصادی بیرون میآورد، تصریح کرد: این نگاه یک پیام مهم اجتماعی هم دارد، اینکه جامعهای که اقتصاد را در دایره ایمان میبیند، کمتر گرفتار حرص تولید، احتکار منابع و رقابتهای مخرب خواهد شد. همین امر موجب سلامت فضای تولید و توزیع میشود.
این پژوهشگر قرآنی در پایان تأکید کرد: اقتصاد از منظر قرآن، صحنه تحقق اراده خداوند و تلاش انسان به طور همزمان است.
او با اشاره به آیه «وَفِی السَّماءِ رِزقُكُم» گفت: چنین نگاهی، نظام اقتصادی را از سطح صرفاً مادی به مرتبهای بلندتر ارتقا میدهد و امنیت روانی و معنوی را در متن فعالیتهای اقتصادی وارد میکند.
انتهای پیام/