به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، پنل هوش مصنوعی در مراسم AI Summit 2025 در دانشکدگان دانشگاه تهران با حضور مهدی محمدی رئیس انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران، احسان چیتساز معاون سیاستگذاری و برنامهریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال، سیدمحمد محمدزاده ضیابری رئیس کمیسیون هوش مصنوعی سازمان نظام صنفی رایانهای و مصطفی طاهری نماینده مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
مهدی محمدی با اشاره به وضعیت جهانی هوش مصنوعی و جایگاه ایران گفت: ابتدا باید تصویری از تحولات جهانی این حوزه و وضعیت ایران ارائه کرد.
وی گفت: در حال حاضر هنوز رتبهبندی کاملاً دقیقی در حوزه هوش مصنوعی وجود ندارد، اما چند رنکینگ معتبر منتشر میشود. یکی از این رتبهبندیها که 83 کشور جهان را هر سال مورد بررسی قرار میدهد، ایران را میان همین 83 کشور رتبهبندی کرده است و احتمالاً برای سایر کشورها دادههای کافی درباره فعالیتهای هوش مصنوعی در دسترس نبوده است. طبق این رتبهبندی ایران در جایگاه شصتم قرار گرفته است.
وی گفت: در این رتبهبندی یک شاخص ترکیبی ارزیابی میشود که شامل زیرساخت، تلنت، حوزههای نوآورانه، پژوهش و تحقیقات، مسائل مربوط به رگولاتوری، فضای کسبوکار و موضوعات مرتبط با استراتژی و راهبری است. براساس این شاخص ترکیبی، ایران مجموعاً رتبه شصتم را کسب کرده است.
محمدی تصریح کرد: این رتبهبندی یک نکته بسیار مهم دارد و آن اینکه برای ترسیم سناریوی آینده هوش مصنوعی باید دید آیا توسعه هوش مصنوعی بهصورت یکپارچه و قابل دسترس برای همه کشورها خواهد بود یا اینکه میان کشورها شکاف عمیق ایجاد میشود. این رتبهبندی نشان میدهد شکاف قابلتوجهی میان کشورها شکل گرفته است.
وی گفت: هرچند ایران رتبه شصتم را دارد، اما فاصله واقعی بسیار بیشتر از عدد رتبه است. اگر آمریکا امتیاز 100 داشته باشد، چین با امتیاز 54 در رتبه دوم قرار دارد و این فاصله نشان میدهد آمریکا همچنان با اختلاف، قدرتمندترین کشور در این حوزه است. رتبه سوم که سنگاپور است حدود امتیاز 33 دارد که این نیز شکاف میان چین و رتبه سوم را نشان میدهد.
محمدی گفت: از رتبه سوم تا حدود رتبههای نزدیک به 30 فاصله امتیازها به بازه حدود 10 کاهش پیدا میکند. در این گروه بسیاری از کشورهای توسعهیافته از جمله انگلستان، فرانسه و هلند قرار میگیرند. اگر آمریکا را در دسته اول و چین را در دسته دوم در نظر بگیریم، کشورهای توسعهیافته سریعالرشد در دسته سوم قرار میگیرند.
وی تصریح کرد: دو کشور همسایه ایران یعنی عربستان و امارات نیز با سرمایهگذاریهای گسترده در زیرساخت و تدوین استراتژیهای مشخص برای آینده هوش مصنوعی توانستهاند به دو قابلیت کلیدی در این حوزه دست پیدا کنند و در حال ایجاد فاصله جدیدی با ایران هستند.
محمدی گفت: ایران در این رتبهبندی امتیاز 7 را کسب کرده است. اگر آمریکا امتیاز 100 و چین 53 داشته باشد، ایران تنها 7 امتیاز دارد. میانگین امتیازات کشورهای جهان حدود 12 و میانه آن حدود 9 است که نشان میدهد 50 درصد کشورها امتیازی کمتر از 9 دارند. این اعداد زنگ خطر مهمی برای ایران است و نشان میدهد شکاف جهانی در حال عمیقتر شدن است و هنوز در ابتدای مسیر قرار داریم.
محمدی با اشاره به آینده نزدیک حوزه هوش مصنوعی گفت به نظر میرسد در چند سال آینده اگر ایران اقدامهای لازم را انجام ندهد، شکاف موجود با کشورهای پیشرو بزرگتر و عمیقتر خواهد شد و این حوزه نیازمند نگاه متفاوتی است.
وی افزود: از زمانی که در معاونت علمی مسئولیت داشتهام تا امروز، تجربه من نشان میدهد نخستین سند هوش مصنوعی که تهیه شد حدود سال 98 به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شد و اکنون که شش سال گذشته، سه تا چهار سند دیگر نیز از سوی گروههای مختلف از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس و حتی معاونت علمی به سطوح بالای تصمیمگیری ارسال شده اما هیچیک هنوز جهتگیری روشن و مشخصی برای هوش مصنوعی در ایران ایجاد نکردهاند.
وی تأکید کرد: مسئله اصلی این است که هنگام مواجهه با پدیدههایی از نوع هوش مصنوعی که چندوجهی هستند و ترکیبی از ابعاد اجتماعی، فنی، فرهنگی و اقتصادی محسوب میشوند، باید آنها را صرفاً یک تغییر فناورانه ساده ندانست.
وی توضیح داد: هوش مصنوعی جنبههای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور را بهطور جدی دچار تحول و اختلال میکند. در مواجهه با چنین پدیدارهایی باید از یک رویکرد یا لنز خاص استفاده کرد که رویکرد تحولگرایانه نام دارد. این رویکرد کمک میکند شکستهای گذار به یک فناوری تحولآفرین شناسایی شود و یکی از مهمترین این مسائل، نبود هماهنگی در سطح سیاستگذاری است.
محمدی در ادامه سخنان خود با اشاره به وضع تجهیزات پردازشی کشور گفت: فکر میکنم حدود سه همت جیپییو توسط معاونت علمی خریداری شده که اکنون در دانشگاه شریف بلااستفاده مانده و عملاً خاک میخورد! در گذشته هنگام برآورد ارزش جیپییوها، حداکثر سه سال برای آنها نرخ استهلاک در نظر گرفته میشد و پس از این مدت عملاً کارایی لازم را ندارند. به گفته او با چنین شرایطی باید خود نتیجهگیری کرد که وضعیت فعلی تجهیزات چه معنایی دارد.
محمدی تأکید کرد: نباید در موضوع هوش مصنوعی همان مسیری طی شود که در برخی شوراهای عالی برای موضوعات کلیدی طی شده و ساختارهایی کاملاً دولتی شکل گرفته است ساختارهایی که مانع توسعه میشوند.
وی گفت: حداقل ترکیب شورایی که در دوره آقای مخبر تشکیل شده بود 99 درصد دولتی و امنیتمحور بوده و در میان حدود 40 عضو شورا تنها یک یا دو نفر نماینده بخش خصوصی حضور داشتهاند !
محمدی در ادامه افزود: کشور بهطور قطع به جیپییو و ایجاد فارمهای پردازشی نیاز دارد، اما قبل از هر چیز باید بازار و اکوسیستم شکل بگیرد و استارتاپها تقویت شوند. اگر این حوزه رشد کند، خود بازیگران بازار به سمت ایجاد جیپییو فارمها خواهند رفت و اکنون نیز فعالان نیازمند این تجهیزات در حال راهاندازی آن هستند و منتظر دولت نمیمانند تا برایشان جیپییو خریداری کند. نباید از مسیر درست وارد نشد و تصور کرد خرید دولتی تجهیزات نقطه شروع است، بلکه بازار نقش اصلی را در توسعه ایفا میکند.
وی گفت: هر گونه سیاستگذاری در موضوعات تحولی نیازمند نگاه تحولگرایانه است. به گفته او مسائل کلان کشور همچون آب، انرژی، محیط زیست و همچنین نحوه مواجهه با فناوریهای نوظهوری مانند هوش مصنوعی که آن را دیستراپتور همه دیستراپتورها توصیف کرد، بدون چنین نگاه تحولگرایانه قابل حل نیستند.
محمدی تأکید کرد: کل نظام سیاستگذاری کشور باید ضرورت تحول در حوزه هوش مصنوعی را درک کند. با حدود 10 همت بودجه نمیتوان انتظار تحول داشت و این رقم معادل حدود 100 میلیون دلار است.
وی در مقایسه با کشورهای منطقه افزود: عربستان سعودی تا سال 2030 حدود 600 میلیارد دلار در حوزه هوش مصنوعی سرمایهگذاری خواهد کرد که 30 درصد آن توسط آرامکو تأمین میشود و این اعداد نشاندهنده فاصله جدی ایران با رقبا است.
وی با اشاره به تجربه گذشته در دوران شکلگیری اکوسیستم استارتاپی گفت: برای تأمین سه همت منابع برای صندوق نوآوری و شکوفایی یک دهه تلاش شده بود، اما در مقابل در یک مقطع زمانی تنها ظرف یک هفته سه همت وام نجات به صنعت خودروسازی داده شد. به گفته او این مقایسه نشان میدهد توسعه فناوری در اولویت تصمیمگیران کشور قرار ندارد!
محمدی افزود: ذهنیت سیاستگذار باید تغییر کند و سیاستگذاران باید درک کنند که هیچ راه دیگری برای آینده کشور باقی نمانده و تنها پنجره فرصت یک دهه آینده در حوزه هوش مصنوعی قرار دارد.
وی تأکید کرد: اگر ایران نتواند از این فرصت استفاده کند، جهان آینده به دو گروه کشورها تقسیم خواهد شد؛ کشورهای هوشمند و کشورهای غیرهوشمند.
انتهای پیام/