Tesnim Haber Ajansı - Ermenistan Başbakan Yardımcısı Mher Grigoryan, kısa süre önce Kabala kentinde Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Şahin Mustafayev ile Azerbaycan’dan Ermenistan’a petrol ve petrol ürünleri ihracatı konusunda görüşmeler gerçekleştirdiğini doğruladı.
Grigoryan, Erivan ile Bakü’nün yakıt ithalatı konusunda anlaşmaya varıp varmadığına ilişkin gazetecilerin sorusuna, “Evet, bazı görüşmeler yapıldı ve iş birliği fırsatları mevcuttur.” yanıtını verdi.
İthalatın hacmi, alıcı şirketlerin isimleri, olası fiyatlar ve Azerbaycan petrolünün Rus yakıtıyla rekabet gücü hakkındaki sorulara ise ayrıntı vermekten kaçınan Grigoryan, “Yakıtla ilgili bundan sonraki süreç, özel ihracatçı ve ithalatçıların işbirliği alanına girmektedir ve olası anlaşmaların koşulları piyasa temelinde belirlenecektir.” dedi.
Müzakerelerin Bakü Tarafından Açıklanması; İki Taraflı Ticaret Dönemi Mi Başlıyor?
Ermenistan kamuoyu, petrol müzakerelerinden ilk olarak Azerbaycan tarafı aracılığıyla haberdar oldu. Geçtiğimiz hafta Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın dış politika yardımcısı Hikmet Hacıyev, bir uluslararası forumda yaptığı açıklamada, sınırların belirlenmesi süreciyle eş zamanlı olarak başbakan yardımcılarının karşılıklı ticaretin belirli alanları hakkında görüşmeler yürüttüğünü ve bu alanlardan birinin Ermenistan’a petrol ve petrol ürünleri ihracatı olduğunu belirtmişti.
Grigoryan, müzakere edilen diğer mallara ilişkin sorulara ise net bir yanıt vermeyerek yalnızca, “Diğer mallar konusunda müzakereler devam etmektedir.” ifadesini kullandı.
Papoyan: Ermeni Şirketleri Azerbaycan İle Müzakere Masasına Oturdu
Ermenistan Ekonomi Bakanı Georg Papoyan, Azerbaycan yakıtının ithalatıyla ilgilenen Ermenistan’daki belirli şirketlerin Azerbaycan tarafıyla müzakerelere başladığını açıkladı. Ancak “ticari sırlar” gerekçesiyle bu şirketlerin isimlerini vermekten kaçındı.
Papoyan, Rusya’nın hâkim olduğu bir pazarda Azerbaycan yakıtının rekabet gücüne ilişkin olarak, “Eğer rekabetçi olursa piyasaya girer; olmazsa girmez. Devletin görevi rekabete müdahale etmek değil, azami fırsatları oluşturmaktır. Geri kalan hususlar özel sektör tarafından müzakere edilmelidir.” dedi.
Papoyan ayrıca, Azerbaycan yakıtının ithalatının gerçekleşmesi hâlinde bunun duyurulacağını belirtti.
Ermenistan’ın Petrol Devlerinden Anlamlı Sessizlik
Ermenistan yakıt pazarı, şu ana kadar herhangi bir tepki vermemiş olan birkaç büyük şirketin kontrolü altındadır:
CPS Energy Group: İlk 9 ayda 19 milyar dram vergi ödeyerek Ermenistan’ın yedinci en büyük vergi mükellefi olan Ashot Salazaryan’a aittir. Şirket, gazetecilerin sorusuna “uygun görülmesi hâlinde” yanıt vereceğini bildirdi.
Flash:11 milyar dram vergiyle yirmi ikinci en büyük mükellef olan Barseg Beglaryan’a aittir. Şirketin CEO’su Sanasar Beglaryan soruları yanıtsız bıraktı.
Max Oil: Cumhuriyetçi Parti’nin eski milletvekilinin oğlu Edgar Pambukyan’a aittir ve 10 milyar dram vergiyle yirmi dördüncü sırada yer almaktadır.
Mega Trade: İktidar partisinden milletvekili Khachatur Sukiasyan ailesine ait Sil Capital holdinginin bir parçasıdır; 7,3 milyar dram vergiyle otuz dördüncü sırada bulunmaktadır. Şirket ayrıca Gulf Armenia’nın yüzde 50 hissesine sahiptir.
Resmî istatistiklere göre Ermenistan, geçen yıl toplam 490 bin ton yakıt ithal etmiş olup bunun yüzde 62’si (300 bin ton) Rusya’dan temin edilmiştir. Bu büyük aktörlerden hangisinin tekelin kırılması ve Azerbaycan ile ticaret yapılması yönünde ilk adımı attığı ise henüz netlik kazanmamıştır.
Teknik Ve Ekonomik Zorluklar: Avrasya Standardı Ve Rus Rakip
Ermeni ekonomist Suren Parsyan, Ermenistan’ın yılda yaklaşık 300 bin ton benzin ve motorin tükettiğini, bunun yaklaşık yüzde 90’ının Rusya’dan ithal edildiğini belirtiyor. Gürcistan demiryolu üzerinden gelen Rus yakıtı, Avrasya Ekonomik Birliği topraklarından ülkeye girdiği için laboratuvar testine tabi tutulmamaktadır. Buna karşılık, Azerbaycan yakıtı Birliğin mevzuatı uyarınca öncelikle teste tabi tutulmalıdır.
Parsyan bu konuda şu değerlendirmede bulundu: “Azerbaycan yakıtı ancak denetimden geçirildikten sonra Ermenistan’a girebilir. Avrasya standartlarını karşılayıp karşılamadığını tespit etmek için test yapılması gerekir. Ülkeye girip gümrükten çekildikten sonra Avrasya malı sayılır ve yeniden Rusya’ya ihraç edilebilir.”
Bir diğer önemli husus ise fiyattır. Rus yakıtı, hükümetler arası anlaşmalar ve ihracat vergilerinden muafiyetler sayesinde Ermenistan’a küresel piyasa fiyatlarının altında ulaşmaktadır.
Peki Azerbaycan yakıtı daha pahalı olmayacak mı? Parsyan bu soruya şu yanıtı verdi: “İki ay önce alınan bir kararla, benzin ve motorinin üçüncü ülkelerden (Azerbaycan dâhil) ithalatı gümrük vergilerinden muaf tutuldu.”